” زمان حال، يك سايه هميشه در حركت است كه ديروز را از فردا جدا مي كند” فرانك لويد رايت- شهر زنده.
شهر تجلي روابط گوناگون اجتماعي است. شرايطي كه در رشد شهر تاثير گذار ممكن است خصوصيات متفاوت داشته باشند.
فرآيند شهرگرايي، شهرنشيني و شهرسازي جنوب اروپا را با توجه به منابع و مدارك موجود مي توان در سه دوره كلي مورد بررسي قرار داد؛ اين سه دوره عبارتند از: شهر سازي قرون وسطي (شهر دوره مسيحيت)، بعد از اسلام و دوران معاصر.
شهرهايي كه در دوره هاي قدرت سالاري و تسلط اشخاص خاص بوجود آمده اند؛ همه آن ها يك ايده براي شكل گيري دارند و شهر هايي كه حاصل كار و مقصود دسته جمعي مردم است، کانسپت شکل گیری آنها یکسان نیست. يكي از تفاوت هاي اصلي در اين سه دوره، تعامل تدريجي نقاط عطف و نشانه با تولد شهر است و این پرسش مطرح می شود که آيا ابتدا شهرها بوجود آمدند ودر پي آن نقاط عطف و نشانه هاي شهري در آن شكل گرفتند و يا شهرها حول نقاط عطف و نشانه ها بوجود آمدند!
نشانه؛ عنصر طبيعي و يا مصنوع مي باشد كه تاكيد آن بر شكل، عملكرد و خوانايي است و باعث شكلگيري يك تصوير ذهني واضح از محيط مي شود و نقطه عطف، تغيير تعريف شده ماهيت و شكل فضا است كه در اثر تضاد بين عناصر به وجود مي آيد.
شهر قرون وسطي بر مبناي بازرگاني و پيله وري بر خرابه هاي شهرهاي كهن رومي، در كنار رودها و آبراه ها با مركزيت ديرها و كليساها شكل گرفته. تفكر مسيحيت در آن دوران تنها دو حالت برای همه چیز قائل بود: مقدس يا نامقدس!
شهرسازي آنها نيز طبق همين اصل، حول مركزيت اماكن مقدس شكل مي گرفت. بدين ترتيب كه اماكن مقدس بر روي تپه يا بلندي بنا مي شدند و با شكل گيري شهر در دامنه آن، مي توانستند كل شهر را نظاره گر باشند و بر آن تسلط داشته باشند.
اين شهر در نبردي آرام با قوانين و احكام فئوداليته موفق می شد تا قوانين و مقررات خاص خويش را برپا دارد و تا مدت هاي مديد به عنوان يك مكان امنيتي و پناهگاه تلقي گردد. شهرونداني كه در چنين شهري جاي داشتند، از قوانين و مقررات خاص شهر تبعيت مي كردند. فرد با استقرار در درون ديوارهاي شهر از مصونيت و امتيازاتي برخوردار مي شد كه ديگر افراد مستقر در روستاها و پهنه هاي متعلق به فئودال در آن بي بهره بودند.
نقاط عطف و نشانه های ونیز
1. آبراه بزرگ (Grand Canal)
2. كليساي سن ماركو و برج ناقوس (Piazza San Marco)
3. كاخ دوكاله (Doge’s Palace)
4. پل ريالتو (Rialto Bridge)
حال آنكه شهر دوران اسلامي مفاهيم ديگري را در خود دارد و همانند شهر قرون وسطايي نسبت به منطقه پيرامونش امتيازات خاصي ندارد. زیرا که شهر از قوانين مدون جهان بيني اسلامي تبعيت مي كند و در اين قوانين امتيازات استثنائي براي مردمان وجود ندارد، بنابراين شهر داراي زندگي مستقل و خاص با مقررات و امتيازات متفاوت نيست. بدين ترتيب نقاط عطف و نشانه (اماكن مذهبي، بازار، مدرسه و…) که همسطح با ديگر اجزاي شهر در كل سطح پراكنده مي شوند و پايگاهي براي تعامل هاي اجتماعي و مذهبي هستند؛ ديگر به شهر تسلط ندارند و به مردم امر و نهي نمي كنند.
به عبارت ديگر بين مفهوم شهر و جهان بيني اسلامي از ابتداي امر، روابط نزديكي وجود دارد و در شهر اسلامی اولین ایده های جهان بینی اسلامی توسط افراد درک می شود.
شهر یزد- میدان میر چخماق:. شهر اسلامی، گسترش دهنده مفاهیم عدالت و ایمان.
تصویر هوایی از بافت مسکونی یزد: سطوح یکنواخت و بدون رنگ شهر در بافت عمومی.
شهر هاي قرون وسطي در دوره تسلط مسيحيت بازگو كننده قدرت كليسا و نهادهاي مذهبي است. اين شهرها مفاهيم “شهر- قدرت” و “شهر- ثروت” را با خود حمل مي كنند كه با مكان يابي فيزيكي نهادهاي مذهبي و تسلط ذهني، اين مفاهيم را بر مردم عامه تلقين مي نمايند.
اما در شهرهاي دوره اسلامي درست بر خلاف شهر کلیسایی، مفاهيم “شهر- عدالت” و “شهر- ايمان” گسترش مي يابند كه با جايگيري نهاد هاي مذهبي – سياسي در سطح عامه جامعه، اين مفاهيم براي مردم درك مي شود.
"دانلود فایل های پیوست مطلب"
-----------------------------------------------------------------------------------------
نقاط عطف و نشانه هاي شهري (190.1 KB)
تعداد دانلود: 5
زمان آخرین دانلود: یکشنبه, 22 ژانویه 2017
------------------------------------------------------------------------------------------