مقدمه:
بافت تاريخی شهرها بخشی از هويت و سرمايه ملی هر کشور محسوب می شوند که امروزه به دليل از دست دادن کارکرد و نقش خود در شهر دچار فرسودگی کالبدی ، عملکردی و اجتماعی شده اند.
بافت تاريخی فرسوده بافتی است با کالبدی فرسوده اما ارزشمند که غير از ارزشهای کالبدی متضمن ارزشهای ذهنی نيز هست و همين امرنوع مداخله در اين بافتها را به امری دشوار تبديل نموده است؟
به محض روبرو شدن با چنين مساله ای و با توجه به موضوع پژوهش اين سوالات به ذهن ميرسد که :
1- حفظ عناصر کالبدی بافت تاريخی تا چه حد مهم است؟
2- ميزان هماهنگی ابنيه نوساز و تاريخی بايد چه حد باشد؟
3- ضوابط ساخت و ساز در اين بافتها چيست؟
در بازديد های صورت گرفته سعي بر آن بود تا راه حلهای بافتهای تاريخی شهرها مشاهده شد جمع آوری شده و سپس مورد تجزيه و تحليل قرار بگيرند.نتایج مشاهدات را بدین گونه می توان بیان کرد:
در شهرهايي مانند کوردوبا ، گرانادا، سويلا، ورونا، راونا ، تولدو، نوسازيهای صورت گرفته در بافت به ميزان بالايي با بافت همجوار خود هماهنگ است . به عنوان مثال در کوردوبا با نگاهی از بالا به بافت می توان به راحتی تمایز میان بافت تاریخی و مدرن را حس کرد . نوسازیهای درون بافت با حفظ کامل اصول معماری تاریخی انجام شده در بیشتر ساختمانها تغییرات داخلی صورت گرفته و نما به همان وضعیت قبلی حفظ شده است. بين نمای مرمت شده ساختمان قديمی و نمای ساختمان نوساز اختلاف بسيار کمی وجود دارد.
تفاوت محسوس میان بافت تاریخی و مدرن کوردوبا، نشان از اعمال ضوابط در ساخت و ساز درون بافت تاریخی دارد.
تفاوت محسوس ساخت و ساز در بافت تاریخی و مدرن کوردوبا
در شهرهايي مانند مارسي ، ليسبون ،مادريد ميزان هماهنگی ساختمانهای نوساز با ابنیه مجاور نسبت به دسته بالا کم است .به عنوان مثال در بارسلون در نوسازی اسکله قديمی بارسلون پایبندی به اصول و ضوابط معماری بخش تاريخی نمودی نداشته و يا در مادريد ساختمانهای مدرن بدون هيچ هماهنگی درکنار ساختمانهای قديمی قرار گرفته اند.در مارسی نيز در بخشهاي نوساز مرکز تاريخی شهر پروژه های تعريف شده درون بافت با معماری متفاوتی از معماری تاريخی ساخته شده اند.. به طور کلی طیف وسیعتری ازدیدگاههای نوسازی شهرداری را می توان در آنها مشاهده کرد.لازم به ذکر است که شهرهای نام برده شده در این گروه به مراتب از گروه اول با اهمیت ترهستد. در تمامی این نمونه ها شهرها در توسعه آتی نقش پر اهمیت تری را به عهده می گیرند.
دانه های نوساز درون بافت تاریخی بارسلون
بازسازی اسکله تاریخی بارسلون و تضاد آن با بافت تاریخی اطراف
طیف نوسازی های شهری در مارسی ( مرمت تا نوسازی متضاد)
با مقايسه نمونه ها و طبقه بندی آنها اين نتيجه حاصل شد که اصل مهم و مورد تاکيد در نوسازی بافتهای تاريخی حفظ ساختار بافت است و هماهنگی در همجواريها بسته به وسعت و اهميت شهرها و چشم انداز توسعه شهردرطيف حداقلی تا حداکثری در تغيير و نوسان خواهد بود . هرچه اهمیت شهرها بیشتر می شود پایبندی صرف و دیدگاه مرمتی محض به بافت کمرنگتر شده و آثار ساخت و سازهای مدرن در بافت بیشتر دیده می شود . به بیان واضح تر مداخلات در بافتهای تاریخی به سمت ایجاد مجموعه هایی با مقیاسهای شهری و یا حتی فراشهری با سبک و شیوه معماری روز حرکت می کند تا پاسخگوی نقش جدید شهر باشد.