مقدمه:
طبيعت بستر زندگي انسان و ديگر موجودات است و محيط شكل دهنده انسان و رفتارهاي او هستند. موضوعي كه در اين مقاله مطرح شده است، تحليلي است بر سير تحول شهر نراق، روش تحقيق اين نوشته آزاد از تاريخ رويداد وقايع و مطالعات كتابخانه اي است و حاصل تماس مستقيم با اثر و شناخت قوانين طبيعي حاكم بر محيط و انسان است. اميد است در آينده فرضيه اين تحقيق مستند به اسناد باستان شناسي و كتابخانه اي شود.
مرحله اول:
انسان ساكن در قلمرو نراق در راستاي جريان آبي كه مي تواند كشاورزي كند و آب بنوشد سكني مي گزيند آب از چشمه جاري مي شود و زمين پايين تر را آبياري مي كند؛ اما آب چشمه با جريان كم و غير قابل كنترل است. براي كنترل آب اقدام به ساخت استخر آب مي نمايد؛ استخر مكان تجمع آب و مكان تقسيم آب به باغات اطراف است به طوريكه از هر ضلع استخر مسير آبي به سمت باغات پايين دست خارج مي شود و گذرهاي اصلي باغات را تشكيل مي دهد، پهنه استخر محيطي است كه افراد موظفند پاكي آب را حفظ نمايند و باعث رونق كشاورزي آنها مي شود و روستا بزرگتر مي شود. قوانين اجتماعي مرتبط با حفظ نظام كاركردي محيط استخر باعث رشد شهر و ارتقا كيفيت زندگي،امنيت اجتماعي و رونق اقتصادي مي شود، درعين حال با رشد جامعه احترام به نظام كاركردي آب و استخر اهميت بيش از پيش مي يابد و رفته رفته معني زندگي اهالي مي شود و محيط استخر ظرف قوانين اجتماعي مي شود.
تصوير 1: استخر حبيب نراق
تصوير 2: مزرعه كندوقه يادآور هسته اوليه شهر نراق
تصوير 3 : مسجد پايين نراق (امام حسن)
تعريف استخر آب بعد از اين محلي است كه همه نيكي هاي افراد در آن متبلور مي شود و بايد از آن پاسداري كرد تا حيات روستا تامين شود، انتظام قدسي و مذهبي جاي قوانين كاركردي صرف را مي گيرد و اعتقادات مذهبي در مكان تبلور كالبدي مي يابد، تبلور كالبدي نظامات مذهبي يك چهار تاقي است، چرايي پديد آمدن اين چهار تاقي نياز به اطلاعات تاريخي از اعتقادات مردمان گذشته دارد و از موضوع اين دفتر خارج است.
مرحله دوم:
تصوير 4 : مركز محله پايين و بالاي نراق
تصوير 5 : تجسم چهار تاقي و استخر اولبه بر مكان مسجد امام حسن و آب انبار پايين
تا اينجا استخوان بندي سازمان روستا متشكل است از يك پاره خطي كه متشكل از دو نقطه سرچشمه آب و تجمع آب و مسيري كه آب طي مي نمايد تا از نقطه اول به نقطه دوم برسد مي باشد. از ميان اين دونقطه ،مكان جمع كردن و مديريت آب اهميت بيشري مي يابد كه اين به دليل اهميت بيشتر نظامات عملكردي در اين مكان و نقش مهمتر آن در حيات شهر و ساكنان مي باشد.
با گسترش تمدن در سرزمين ايران نيروهاي تهديد كننده و تقويت كننده از بيرون بر اين شهر وارد مي شوند و نياز به تجارت و تبادل با اقليم ها و تمدن هاي ديگر گسترش راههاي تجاري را در پي دارد؛ به خاطر شرايط طبيعي و توپوگرافي محيط، راه بین شهري منطبق بر قلمرو روستا مي شود و از گذر اصلي شهر عبور مي نمايد و اين امر رونق اقتصادي سكونتگاه را در پي دارد.
شهر بزرگتر مي شود و نياز به خانه هاي بيشتر و باغات ودام بيشتر دارد؛ به خاطر شرايط توپوگرافي و زمين، محيط قابل كشت محدود است و از طرفي بايد از منابع (آب) بيشترين استفاده به عمل آيد، پس باغات و مزارع در جهت جريان آب رشد مي كنند و هر چه از چشمه و استخر دور مي شوند كيفيت كشت كمتر خواهد شد. بخش مسكوني شهر خلاف جهت رشد مزارع و باغات به سمت نقطه مقدس اوليه (چشمه) به سمت شرق گسترش مي يابد و نقطه مقدس اوليه نيز به عنوان مركز از پيش تعيين شده از طرف ساكنان پذيرفته مي شود. شهر به سه قسمت مشخص قابل تقسيم است: محله مسكوني جديد (محله بالا)، محله مسكوني قديمي (پايين) و باغات و مزارع
جمع بندي:
تا اينجا تحولات سازمان شهر تحت تاثير عوامل بيروني و جغرافياي طبيعي شهر صورت مي گيرد و ساختار شهر متاثر از عناصر عملكردي، اجتماعي، مذهبي و در دوره دوم همين عناصر به انضمام عوامل بيروني شكل مي يابد. در دوره هاي بعدي عوامل بيروني قدرت بيشتري مي گيرند و بروز مي كنند، اين امر هدايت كننده رشد شهر تا به امروز مي باشد. مراكزي كه بعد از اين در شهر ايجاد مي شوند استخوان بندي جديدي را به سازمان فضايي شهر تحميل مي نمايند.
دو مرحله سیر تحول شهر نراق و عوامل موثر بر آن (167.7 KB)
تعداد دانلود: 1
زمان آخرین دانلود: چهارشنبه, 14 می 2014
------------------------------------------------------------------------------------------