چکیده
به دنبال وضع قوانین و مقررات مختلف زیست محیطی و مدیریت شهری در سطح جهان در طی قرن اخیر و همچنین با افزایش ارزش املاک شهری و مالیات های مرتبط با آن، غالب سایت های صنعتی ناگزیر از خروج از شهرها و استقرار در حومه های شهری و روستایی و یا مناطق بکر طبیعی شدند. از این رو سایت های صنعتی، بخش قابل توجهی از سطوح حومه و برون شهری را به خود اختصاص داده اند و عموماً شامل عرصه های باز وسیعی می گردند که ساختارهای مصنوع صنعتی و تاسیسأت فنی متنوعی در آنها گسترده شده اند. اگرچه در حین برنامه ریزی و طراحی ساختمان ها و دیگر ساختارهای موردنیاز چنین پروژه هایی، نقشه سایت پلان مجموعه نیز توسط تیم طراحی معماری ارائه می گردد، اما در غالب مواقع طرح های پیشنهادی، تنها در راستای تأمین نیازهای عملکردی اولیه مجموعه همچون مسیرهای تردد وسایل نقلیه و پارکینگ بوده است؛ در مقابل عرصه های باز وسیعی از سایت بدون استفاده و فاقد هرگونه طرح مشخص برجای می مانند که به بهانه صرفه جویی در هزینه های پروژه، بدون پرداخت رها می شوند و یا نهایتاً تحت کاشت فضای سبزی قرار می گیرند که خود معضلات و هزینه های جدیدی را بر پروژه متحمل می سازد. چنین رویکردی به معنای عدم استفاده بهینه از اراضی موجود بوده و در تعارض با هدف “دستیابی به کارایی” در صنعت می باشد.

فعالیت های صنعتی بسته به نوع صنعت و شدت فعالیت ها، غالباً مشکلاتی را برای محیط طبیعی و ساکنان کاربری های مجاور به همراه دارد که شایع ترین آنها انواع آلودگی های زیست محیطی، آشفتگی بصری و ایجاد مناظر نامطلوب برای منطقه استقرار یافته در آن است. در این میان، گرم شدن زمين، کاهش منابع آب قابل استفاده، افزايش آلودگی ها و اثرات مخرب آنها بر سلامتي انسان و سایر موجوات زنده هشدارهايی جدي هستند كه پرداختن به آنها نيازمند بازنگری اساسی در برنامه ریزی، تعیین کاربری ها و بهینه بهره وری از زمین و مصرف منابع می باشد. در دهه های اخیر دانش و هنر معماری منظر، قابلیت های چشمگیری از خود در زمینه مدیرت زمین، برقراری ارتباط میان رشته های مختلف تخصصی در راستای تحول و ارتقای کیفی فضاهای باز به نمایش گذاشته است؛ به گونه ای که توانسته است چه از نظر کمک به حل مسائل زیست محیطی و چه از لحاظ پردازش جلوه های بصری و تأمین نیازهای متنوع کاربران، در مقیاس های متنوع موفق عمل نماید.
در این رساله تلاش می شود تا به کمک دانش معماری منظر، و با مدنظر قرار دادن نیازهای مخاطبین مختلف، به حل معضلات آن دسته از سایت های صنعتی پرداخته شود که به گونه ای متمرکز، در منظر شهری و یا حومه ای استقرار یافته و هم اکنون به فعالیت تولیدی – اقتصادی مشغول می باشند. برای این منظور، سه حوزه اصلی: صنعت، منظر و انسان هدف قرار داده شده اند تا با بررسی روابط متقابل میان این حوزه ها پرداخته شود و نهایتاً با کنارهم قرارگیری نتایج حاصل از این مطالعات، چارچوبی در زمینه طراحی منظر سایت های صنعتی ارائه گردد. بر این اساس، این رساله متضمن بررسی رویکردهای زیست محیطی معاصر در حوزه صنعت و منظر، مطالعات ادراک زیبایی شناسی مناظر صنعتی، توجه به دیدگاه روانشناسی محیط و در نهایت، معرفی راهبردهای پایه جهت ارتقای کیفی – بصری منظر سایت های صنعتی خواهد بود.
با توجه به فقدان الگویی جامع برای طراحی منظر سایت های صنعتی در سطح جهان و حضور انگشت شمار پروژه های صنعتی فعال که در آنها اصول طراحی معماری منظر به کار گرفته شده است، نتایج حاصل از این رساله نه تنها می تواند برای اصلاح و ارتقای منظر سایت های موجود استفاده شود بلکه نقطه شروع برای برنامه ریزان و طراحان منظر خواهد بود تا پیش از آغاز به کار فرآیند طراحی، نکات و اطلاعات راهبردی موردنیاز خود را در رابطه با طراحی این دسته از سایت ها به دست آورند. به همین ترتیب می تواند در تدوین اسلوب موردنیاز برنامه ریزی و طراحی سایت های صنعتی در سازمان های حفاظت محیط زیست، سازمان مدیریت و برنامه ریزی  و وزارت صنایع و معادن در جهت کمک به حل مسائل و مشکلات صنعت کشور مورد استفاده قرار گیرد.