معرفي سايت پروژه : چشمه علي دامغان
به لحاظ وضعيت استقرار اين مجموعه در شهرستان دامغان و موقعيت آن نسبت به دشت دامغان بايد گفت كه چشمه علي در شمالي ترين نقطه شهرستان، در جائی بین کوه و تپه خاکیهای شمالی کوه، و در دره با صفائی که در حوزه دهستان رودبار چهارده کلاته است، واقع شده است. جنس خاك و كوههاي اين ناحيه آهكي است. وجود آهكها باعث جريان يافتن آب از شكافها كو هها و چشمه‌هايي ميشود كه باعث شكلگيري آب رودخانه چشمه علي دامغان است. مسير اصلي اين رودخانه از شهر دامغان ميگذرد كه در فاصله 30 كيلومتري با مجموعه مي باشد
از دوره سلطنت فتحعلیشاه، عمارت چشمه علی در دامغان دیده می شود و چون محل تولد او دامغان بوده، علاقه و توجه خاصی به اين مكان داشته است.
تصوير: مجموعه چشمه علي در دوران قاجار. در اين تصوير برج وباروي مجموعه به همراه منظر واحه اي آن مشخص شده است.
نقد و بررسي اقدامات صورت گرفته در چشمه علي
متاسفانه بدون مطالعه و بررسيهاي لازمه، طرحهايي در محوطه چشمه علي انجام شد كه باعث از بين رفتن منظر تاريخي و هويت مقدس مجموعه شد. اقداماتي در خصوص از بين بردن ابنيه گذشته، و طرحهايي كه باعث سست شدن و كم اهميت شدن محور تاريخي مجموعه شد، محوري كه از آن مي توان به عنوان اصلي ترين چشم انداز مجموعه ياد كرد و در آن آب اين عنصر مقدس اصلي ترين نقش را عهده دار ا ست. تغيير ورودي مجموعه و انتقال آن به بخش غربي سايت، حضور آلاينده هاي محيطي اعم از احداث راه، پوشش گياهي ناموجود تا آن زمان در مجموعه، بر هم زدن ساختار كلي مجموعه، اسكان كاربريهاي نامناسب و عدم استفاده مناسب از مصالح متناسب با محيط، عدم توجه به نقطه آغازين بودن مجموعه در دشت دامغان، و اقدام به كاشت و درختكاري در زمين هاي بالادست، همه و همه از جمله اقداماتي است كاملا نامناسب و در راستاي تخريب منظر تاريخي و چهره مقدس مجموعه.
اين توسعه ناموزون و تدريجي كه حاصل چند سده اخير است، امروزه با توجه به افزايش تعداد بازديدكنندگان و به تبع آن افزايش رونق اين مكان، دستخوش مداخلات غيرموزون و شكل گيريهاي ناهنجاري شده است كه لازم است هرچه سريع تر مورد رسيدگي قرار گيرد. ساخت و سازهاي اخير كه بدون توجه و درك فلسفه وجودي اين مكان، در باغ و سايت اطراف آن احداث شده است، به هيچ وجه در شان و جايگاه آن نيست و لازم است عليرغم هزينه هاي انجام شده، هرچه سريعتر مورد تخريب قرارگيرد.
ضرورت پرداختن به موضوع و اهداف پروژه
راه درازی از زمان های قدیم که انسان در دامن طبیعت و در پیوستگی با آن بسر می برد و نسبت به اهمیت معنوی آن شدیداً احساس نياز مي كرد تا زندگی امروز ما، پیموده شده است.
متأسفانه در دوران معاصر این حالت (معنوی و روحانی) طبیعت، اندک اندک به دست فراموشی سپرده شده است و به همان اندازه که فصل جدید رشد شهری و تخریب طبیعت، حتی فراتر از مرزهای شهرهای دائماً رو به گسترش، باقیمانده نظام طبیعی بر روی زمین را نابود می کند، به همان اندازه پیام معنوی طبیعت برای بقای انسان، حیاتی تر می گردد. در هنگامه اي كه همه چيز در حال تقدس زدايي است، حفظ و نگهداري اندك بقاياي برجاي مانده از اين تقدسات كه از گذشته تا به حال با مردمان اين سرزمين مانوس بوده، به همراه پاسداشت مواريث تاريخي و طبيعي، از جهت گيريهاي مهم اين رساله بوده است. ميتوان گفت مهمترين چيزي كه از گذشتگان و نياكان ما برايمان به ارث گذاشته شده است، تاريخي غني و پربار است كه ردپاي آن را در جاي جاي سرزمين خود شاهد هستيم.
ميراث هاي طبيعي و تاريخي عناصري نيستند كه يك شبه به وجود آمده باشند و همين امر دليل ارزشمندي آنها و ضرورت پاسداشت و حفظ آنها است. لذا اهميت حفظ و نگهداري آنها بر هيچكس پوشيده نيست. دلايل فوق به همراه اهميت و نقش اين فضاهاي طبيعي ـ تاريخي كه از جايگاه قدسي نيز برخوردار است، در جهت تقویت عملکرد تفریحی ـ تفرجگاهی آن به نحوی که پاسخگوی نیازهای مبرم مردم بومی و بازدیدکنندگان باشد، از جمله نكاتي بود كه در دستوركار قرار گرفت. كه در نهايت به احياي عناصر موجود در باغ تاريخي، احياء و حفظ مناظر تاريخي و اصيل مجموعه، ساماندهی و احیاء مجموعه و فراهم آوردن فضایی در خور مراجعه کنندگان و تامین نیازهای رفاهی آن ها با توجه به ارزشهای ذهنی و منظرین و توجه به ارزشهای تاریخی وطبیعی، صورت گرفت.
