منظر راه هويت و شخصيت جدايي ناپذيري از راه مي باشد كه رنگ تازه اي به آن مي بخشد و عملكردهاي شهري و مردمي به غير از عبور و حركت به راه مي افزايد. بررسي اينگونه راه و نگاه از زواياي ديگر به آن، محصول تفكر مدرن نيست و متاسفانه در تفكر مدرن اين نگاه از بين رفته است. معماران و شهرسازان، شخصيت امروزي راه را – به سبب مكانيكي و ماشيني شدن زندگي هاي جديد – تنها فضايي براي عبور و حركت مي بينند؛ در صورتيكه تفكر شهرهاي سنتي ما اينگونه نبوده و راه را فضايي زنده مي پنداشتند كه مي توانست كاركردهاي اجتماعي و مردمي بسيار قوي داشته باشد و در رده هاي بعدي آن، فضايي براي عبور و اتصال بين مقاصد بود.
شوشتر- راه سنتي ديروز
شوشتر، راه مهندسي امروز.
كاركردهاي راه در اكثر شهرهاي سنتي – به سبب محدود بودن فضاها – يكسان بوده است، اما به علت تفاوت هاي فرهنگي، رنگ ديگري به خود مي گرفتند. استان خوزستان نيز از اين قاعده مستثني نيست و يكي از امتيازات آن نسبت به ساير استان هاي مناطق گرمسيري، وجود راه هاي آبي متعدد مي باشد.مي توان راه در استان خوزستان را به دو دسته كلي آبي و زميني تقسيم نمود كه در فواصل بين شهر ها، درون شهر ها و حتي داخل ريز فضاهاي شهري نفوذ كرده اند و هويت هاي متفاوت دارند. راه آبي به لحاظ اقليمي، تاثير فراواني در چگونگي شكلگيري راههاي اصلي داشته است؛ در واقع راههاي زميني به شكلي طراحي مي شدند كه از جريان هواي عبوري رود خانه، در سيركولاسيون جريان هواي داخل معابر به بهترين نحو استفاده شود؛ در روزهاي گرم تابستان مي توان گذر نسيم خنك از داخل معابر را احساس نمود.
دزفول- عکس هوایی 1386
دزفول – تاثیر پذیری راه از رود دز
راه- چشم انداز هاي متعدد :
يكي از خصوصيات بسيار مهم بافت هاي روستايي، ارگانيك بودن آن ها مي باشد كه ناشي از تاثيرات شكل زمين است. همين وي‍‍ژگي باعث مي شود در طول مسير حركت فضاهاي پيش بيني نشده اي بوجود آيد كه متنوع بوده و در هر لحظه ناظر را در برابر ديد جديد قرار مي دهد. در اين ديدهاي متنوع ممكن است تصاويري به وجود آيد كه در آن ها المان هاي شهري از قبيل مناره مساجد، سقف يكي از خانه ها يا درختي كهن سال در محور ديد قرار گيرد. اما راه- چشم انداز در مسير هاي آبي خوزستان نيز قابل توجه است؛ چرا كه با گردش رودخانه و حركت ارگانيك آن درون بافت، در هر لحظه با يك منظر و تصوير جديد از خوزستان مواجه مي شويد.
دزفول، بافت تاريخي – ديد پيش بيني نشده
دزفول، رود دز – ديد لحظه به لحظه در ادراك شهر
راه – فضاي جمعي :
راه ها به سبب همجواري هاي مختلف كه دارند مي توانند به عنوان فضاي جمعي عمل نمايند. فضاي جمعي زنده يكي از مباحث روز دنيا مي باشد كه جهت زندگي اجتماعي روزانه و شبانه شهرهاحائز اهميت است. زمانيكه راه به عنوان فضاي جمعي در شهر عمل مي نمايد به سبب خطي بودن آن، داراي جنب و جوش و تكاپو مي باشد؛ همه چيز در آن در حال حركت و گذر است. از بهترين نمونه هاي راه- فضاي جمعي، راه هاي ساحلي هستند كه در حاشيه رودخانه ها، درياچه ها وجود دارند. اين راه ها به سبب چشم انداز مناسب به اطراف بسيار فعال هستند؛ كه متاسفانه در برخي نقاط، لبه طبيعي نامنظم آن به يك لبه مهندسي و منظم تبديل شده است. فعاليتها و ملاقاتهاي روزانه افراد در راه باعث مي شود كه نقش راه – فضاي جمعي تشديد شود و بنا به اهميت فضا، در مقياسهاي شهري، منطقه اي … و محلي عمل نمايد.
شوشتر، بند ميزان – راه ساحلي، فضاي جمعي
دزفول، بافت تاريخي – راه سرپوشيده (ساباط)، فضاي جمعي محله
راه- بازار :
به دليل آداب و رسومي كه در جوامع سنتي باقي مانده است، گونه هاي مختلف فروش در آنها وجود دارد كه در دو گروه كلي بازار و دست فروشي قرار مي گيرد. در هر گروه فضاهاي فروش در كنار راه قرار دارند و مي توان از آن تعبير راه- بازار را ارائه نمود. راه بازار نقش بسيار مهمي را در اقتصاد شهري ايفا مي كند. زمانيكه فضاهاي فروش در دو طرف مسير قرار مي گيرند، به لحاظ تراكم جمعيت در آن راه- بازار نقش راه- فضاي جمعي را نيز ايفا مي نمايد. اما در برخي قسمت ها به دليل اتفاقات مهمي كه در يك طرف مسير رخ مي دهد، – براي مثال رودخانه، مسجد و … – نقش راه- فضاي جمعي پر رنگتر مي شود.
دزفول، بازار- بازار ميوه فروش ها، استفاده از سقف موقت براي سايه
شوش، مقبره دانيال نبي- بازار موقت دستفروشها، مقبره دانيال و رودخانه
راه – نظرگاه :
از ديگر نقش هاي پر رنگ راه در منظر خوزستان، مي توان به راه- نظرگاه اشاره نمود. به سبب توپوگرافي موجود و طبيعت بكر خوزستان، فضاهايي در انتهاي خيابان ها و كوچه ها و يا در طول مسير پديد آمده است كه به ديد و منظر كلي شهر يا روستا اشاره مي نمايد. مقياس اينگونه فضاها بسيار كوچك است؛ يعني در حد كوي يا محله، فضاي جمعي بسيار مناسبي را پديد مي آورد كه همسايه ها مي توانند به صورت جمعي كوچك در محله در كنار اين نظر گاه باشند.
شوشتر، بند ميزان – بازبودن انتهاي كوچه به دليل ديدمناسب بندميزان
دزفول، بافت تاريخي – كمك نمودن شكل زمين به ايجاد نظرگاه
دزفول، بافت تاريخي – ايجاد نظر گاه به شهرو رودخانه در انتهاي مسير
راه – مركز محله:
تغيير شكل كالبدي راه، كابريها و عناصر طبيعي خاص اطراف آن مي تواند نقش راه- مركز محله را ايفا نمايد. آنچه قابل توجه است همپوشاني برخي از مفاهيم راه مي باشد. به عبارت ديگر راه- فضاي جمعي، راه- نظرگاه و راه- بازار هريك مي توانند عامل اصلي ايجاد راه- مركز محله باشند.
راه – نشانه :
نشانه، عنصري طبيعي يا مصنوع مي باشد كه مهمترين نقش را در خوانايي شهر ايفا مي نمايد. راه نيز در دو قالب مصنوع و طبيعي (راه آبي) مي تواند به عنوان نشانه شهري بحساب آيد. كه به دو گروه تقسيم مي شود:
اول: خود راه به عنوان نشانه شهري عمل نمايد. براي مثال راه- بازار يا راه- فضاي جمعي چنانچه نقش كليدي را داشته باشند، مي توان از آنها به عنوان راه- نشانه نيز نام برد.
دوم: راهي كه به يكي از نشانه هاي شهري ختم مي شود و يا در امتداد آن حركت مي نمايد. اهميت نشانه باعث مي شود تا راه نيز در گروه نشانه هاي شهري قرار گيرد. ممكن است هندسه وكاربريهاي اطراف راه با توجه آن نشانه در طول گذر زمان تغيير نمايد.
شوشتر، كانال دست كند – راه- دالانهاي داخل كوههاي رسوبي
شوشتر، امام زاده عبدالله – راه منتهي به نشانه شهري
شوشتر، امام زاده عبدلله – راه آبي طبيعي همجوار بناي مذهبي
شوشتر، امام زاده عبدالله – راه آبي مهندسي همجوار بناي مذهبي
در راه دزفول – راه همجوار نشانه شهري خوزستان
دزفول، رود دز – راه همجوار دوئه، نشانه شهري خوزستان
راه – خاطره ذهني :
راه همواره مي تواند تداعي كننده خاطرات ذهني گذشته باشد. اين خاطرات مي توانند در قالب اتفاق، حادثه، خاطره شخصي و يا تصوير ذهني قرار گيرند كه بصورت حفظ يك تصوير خاص در راه و يا ساخت عنصر مصنوع مثل ميدان، تداعي مي شوند. در استان خوزستان سالهاي دفاع مقدس يادآور خاطراتي است هميشه در ذهن مردم باقي مي ماند. تصوير ذهني ديگري كه در شهر دزفول و انديمشك قابل رويت است، منظر شبانه آنها مي باشد؛ نورپردازي يكپارچه و سبز رنگ كنار خيابانها و ميادين هويت مشخصي را به آنها بخشيده است.
دزفول، رود دز – پل معلق، يادآور سالهاي دفاع مقدس
شوشتر، بند ميزان – تصوير ذهني از يك فرهنگ در قالب راه
با توجه به مطالب مذكور، مي توان به اهميت نقش منظر راه در طراحي فضا و تاثير آن در زندگي اجتماعي پي برد. راه در بافتهاي تاريخي خوزستان تنها داراي يك عملكرد و مسيري براي عبور نبوده، بلكه شخصيتهاي متفاوت دارد. امروزه ديگر به راه به عنوان يك عنصر تاثير گذار در طراحي شهرها توجه نمي شود، حتي طولاني بودن آن نيز گاهي براي طراحان دردسر ساز مي شود و طرفين آنرا با كاشت درخت پر مي كنند. همين خطي و طولاني بودن راه در گذشته از امتيازات آن محسوب مي شده و مي توانسته نقش هاي مختلف را در قالب منظر راه به خود اختصاص دهد. البته به غير از موارد مذكور عناويني از جمله راه- فراغت، راه- پياده، راه- ورودي و … نيز در منظر راه خوزستان قابل طرح است. اما نكته اي كه باقي مي ماند منظر راه در فواصل بين شهري است. راههاي بين شهري نيز همانند راههاي شهري قالبهاي مختلف را در خود گنجانده است كه مقياس آن به لحاظ كمي از راههاي درون شهري بزرگتر است. براي مثال مي توان به راه- كشاورزي، راه- طبيعت و … اشاره نمود. در واقع كانسپت طراحي هر دو (راههاي بين شهري و راههاي درون شهري) يكي مي باشد و تنها نقش ها هستند كه تغيير مي كنند.
نقش پذيري راه در طول، ايده اصلي طراحي منظر راه.
منظر راه خوزستان (297.3 KB)
تعداد دانلود: 2
زمان آخرین دانلود: یکشنبه, 24 سپتامبر 2017
------------------------------------------------------------------------------------------