از آبادی تا آبادی دیگر و از شهر تا شهری دیگر ، خود سفری است و منظره ای و خاطره ای و …
و آنچه همیشه ما معماران و برنامه ریزان به آن بی توجه بودیم همین مناظری است که در طول مسیرهای بین شهری و جاده ها با آن رو به رو هستیم. مناظری که بخش وسیعی از خاطرات سفر را به خود اختصاص می دهد. عبور سکانس های متوالی از مناظر طبیعی با عوارض مختلف و تم های رنگی متنوع و در کنار آن عناصر مصنوع ساخت بشر، ازمقابل دیدگان خاطره و ارتباطی قوی را با روح حاکم بر مکان ایجاد می کند.
تصویر 1: مسیر سفر به خراسان جنوبی. ماخذ: آیدا آل هاشمی
در این چند سطر تلاش می شود تا با توجه دادن به مناظر وسیع بیرون شهر و جاده، عناصر منظرساز این فضاها را بر شمرده، مورد بحث قرار داده و در نهایت به قرائت مناظر راه های بین شهری در مناطق مورد بازدید واقع در کویر مرکزی ایران در مسیر سفر به خراسان جنوبی بپردازد.
در نگاه نخست آنچه مناظر راههای بین شهری را از مناظر درون شهر متمایز می سازد و حس راه و سفر را به بازدید کننده القا می کند وسعت دید و عمق تصویری است که با آن روبه رو هستیم. به محض اینکه این عمق تصویر در مناظر طبیعی و بکر راه ها محدود شده و مورد بی توجهی قرار گیرد، حس خروج از شهر و فضاهای مصنوعی آن از مسافران گرفته می شود و مسافر خود را همچنان در فضای بسته و خفقان آور شهر احساس می کند.
تصویر 2: جاده تهران- قم. ماخذ: آیدا آل هاشمی
اولین قسمت سفر، شامل جاده تهران- قم می شود. جاده ای که منظر آن را درختان کوتاه و گاهاً خشک شده ی کاج در پلان جلو، با پس زمینه ای از دشت ها و تپه های وسیع و پلانی دور تراز رشته کوه ها تشکیل می دهد. آن حکایت از تلاشی نافرجام در جهت ساماندهی به منظر راه دارد. در اینجا با کاشت ردیفی درختان در کنار جاده تلاشی نافرجام در ساماندهی مسیر داشته اند، بدون توجه به اینکه با این کار گام در جهت محدود کردن منظر و افق دید برداشته و به نوعی حس سفر و خروج از شهر از مسافرین گرفته می شده است. به هر حال این طرح – شاید از روی خوش شانسی! – با وجود هزینه فراوان به دلیل انتخاب نامناسب پوشش گیاهی شکست خورده و ناتمام رها شده است.
تصویر 3: نمونه ای از نا هماهنگی و بی برنامه گی در ساخت و ساز های اطراف جاده – مکان:جاده تهران- قم. ماخذ: آیدا آل هاشمی
از دیگر مشخصه های منظر راه در مسیر های بین شهری تجهیزات راه شامل تابلو های راهنما،گاید ریل ها و … است. در مسیر تهران به قم چیز دیگری که جلب توجه می کند گارد ریل ها هستند که طول محدودی از مسیر به ظاهر به صورت آزمایشی با شکل و مصالحی متفاوت اجرا شده است. گارد ریل ها شامل میل های باریک فلزی و سه ردیف کابل اتصال دهنده آنها است که با رویکردی نسبتا مناسب، ترانسپرانسی و شفافیت را تا حدی رعایت کرده و دید به مناظر را محدود نمی کند.
تصویر 4: مناظر وسیع و بی انتهای دشت کویر. ماخذ: آیدا آل هاشمی
در راه های بین شهری آنچه مناظر بکر طبیعی را جا به جا مخدوش می کند، شلختگی و ناهماهنگی در ساخت و سازها، تجهیزات و خدمات بین شهری از جمله پمپ بنزین ها، سرویس ها،رستوران ها و … در لبه های جاده است. عدم شناخت از محیط و منظر باعث شده است تا در تمام طول مسیر با وجود تفاوت های فاحش در اقلیم، بافت و منظر شاهد وجود یک نوع سبک ناهماهنگ از ساخت و ساز در بناهای ساخته شده کنار جاده ها هستیم.
تصاویر 5 و 6: دکل های و تجهیزات انتقال برق. ماخذ: آیدا آل هاشمی
هر چه بیشتر در دل کویر پیش رفته و به خراسان جنوبی نزدیک می شویم مناظر وسیع تر شده از ناهمواری ها کاسته می شود و در این دشت و مناظر وسیع تکرنگ، آبادی ها و شهر ها به نقاط عطف مسیر تبدیل می شوند…
از دیگر عناصری که در راه های بین شهری منظر را مخدوش ساخته و حس فضا را دگرگون می سازند، دکل ها و تجهیزات انتقال برق است. گاهی تعدد آنها انسان را به یاد سایت های صنعتی و اسکیس های گروه “آرچی گرام” می اندازد.
تصویر 7: وسعت دید و دورنمایی از آبادی ها در راه های کویری. ماخذ: آیدا آل هاشمی
در نهایت آنچه از مناظر نواحی مرکزی ایران در حرکت بر لبه جنوبی دشت کویر به خاطر می ماند. وسعت دید و دشت های بی پایان با رنگ غالب اخرایی است که گاه گاه به وسیله تپه های شنی و گاه رشته کوه های سنگی در نما های دورتر محدود و مرز بندی می شوند.
منظر راه در نواحی مرکزی ایران منظر غالب است و در نقاطی خاص شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ مناظری متفاوت را می آفرینند که در جای خود به صورت جدا گانه مورد بررسی قرار می گیرند.
منظر راه در کویر مرکزی ایران (219.3 KB)
تعداد دانلود: 1
زمان آخرین دانلود: چهارشنبه, 2 مارس 2016
------------------------------------------------------------------------------------------