گزارش حاضر نتيجه سفر پژوهشي سه روزه (5 تا 9 دي ماه 86) به استان خوزستان و بازديد از شهرهاي دزفول ، شوشتر و شوش است و بخش عمده اي از اطلاعات ، محصول برداشت ميداني گروه منظر شهري مي باشد.
ماحصل تلاش اين گروه ، در قالب گزارش هاي مستقل فردي است که در ادامه ارائه خواهد شد.
در شهرهاي مورد مطالعه ، عمدتا دو نوع بافت قديم و جديد به چشم مي خورد که توجه اصلي ما در اين گزارش به بافت قديم آنها مي باشد.
تصوير 1- بافت شهري دزفول
تصوير 2- منظر شهري دزفول
بافت قديم دزفول را بافت ارگانيکي تشکيل مي دهد که در حاشيه رودخانه شکل گرفته است. جهت گيري هاي متفاوتي در احجام خالص آن به چشم مي خورد که اين ويژگي باعث مي شود حجم ها از يکنواختي خارج شده و سايه روشن هاي متنوعي بر روي بدنه بناها به وجود آيد. بناها معمولا يک يا دو طبقه هستند و بناهاي بلند مرتبه در اين بافت ديده نمي شود که باعث حفظ مقياس انساني فضاها مي شود.
تصوير 3- منظر شهري شوش از نظرگاه قلعه تاريخي شوش
تصوير4- منظر شهري دزفول از يکي از نظر گاه هاي داخلي بافت
پوشش گياهي اين مناطق بيشتر شامل درختان کنار، نخل و کهور مي شود که با اقليم گرم و مرطوب منطقه سازگاري کامل دارند و معمولا به صورت تک درخت در فضاهاي جمعي داخل بافت و يا همجوار بناهاي مسکوني خود نمايي مي کند. اين همنشيني تک درخت کنار با بنا تصويري است که به عنوان منظر بافت مسکوني خوزستان در ذهن بيننده جاي مي گيرد.
جنس مصالح بنا ها اغلب آجر و خشت و گل مي باشد. رنگ يکدست خاک در جداره ها و آبي آسمان در انتهاي آن به همراه رنگ سبز درختان ، رنگ هاي خالص و غالب موجود در اين شهرها هستند که حس مطلوب و متفاوتي را نسبت به بافت هاي مدرن در بيننده پديد مي آورند.
تصوير 5- نمونه اي از يک فضاي جمعي با پوشش گياهي خاص منطقه
تصوير 6- همنشيني بنا با درخت کنار و ترکيب رنگهاي خاص جداره و آسمان
ويژگي ديگري که بافت ارگانيک را از انواع ديگر آن متمايز مي کند ، معابر کم عرض آن است که محور مستقيم ندارند و دائما در حال تغيير جهت هستند. اين تغيير محورها باعث به وجود آمدن توالي در ديد مي شود و ديدهاي غير منتظره را پديد مي آورد و تنوع مطلوبي در محور هاي ديد ايجاد مي شود.
عامل ديگري که در به وجود آمدن ديد هاي متولي موثر است ، وجود ساباط هايي است که گهگاه در طول اين محورها به ديده مي آيند و موجب به وجود آمدن سايه روشن هايي در طول مسير مي شوند و در عين حال به عنوان نقاط عطف شاخصي در داخل بافت عمل مي کنند.
تصوير 7 و 8 – ديد هاي متوالي
محورهاي ديد در کوچه ها عموما از يک سو به يک بنا منتهي مي شود و از سوي ديگر منظر رودخانه در ديدرس قرار مي گيرد که به دليل تناسبات خاص کوچه ها اين تصوير قاب شده و تصوير مطلوبي به وجود مي آيد.
علاوه بر اين محورهاي ديد ، در برخي نقاط هم گشودگي هايي در اين محورها وجود دارد که به عنوان نظرگاه عمل مي کنند. اين نقاط عطف، علاوه بر اينکه نقش فضاي جمعي را به عهده دارند ، ديدهاي خاصي را از درون به بيرون بافت به دست مي دهند. در عين حال از محور حاشيه رودخانه ديد کلي از بيرون به درون را شاهد هستيم که به دليل توپوگرافي خاص زمين اين ديد ، تصوير نسبتا جامعي از بافت مي باشد.
تصوير 9 و 10 – ديد به رود خانه از انتهای گذر ها
نشانه هاي شهري در شهرهاي خوزستان عمدتا شامل نشانه هاي مذهبي (مناره ها و گنبد ها) مي باشد. گنبد مساجد و امامزاده ها که عمدتا از نوع ارچين مي باشد، در اين شهرها به عنوان نشانه هاي بسيار قوي شهري عمل مي کنند. از نمونه هاي بارز اين نوع نشانه ها مي توان به امامزاده رودبند دزفول ، امامزاده عبدا… شوشتر و مقبره دانيال نبي در شوش اشاره کرد.
ويژگي هاي ذکر شده اکثرا در هر سه شهر مشترک بوده و ومي توان آن ها را به عنوان خصوصيات منظر شهري خوزستان در بافت قديم در نظر گرفت.
تصوير 11 – گنبد ، نشانه شهری
تصوير 12 – مناره مساجد، نشانه شهری
منظر شهري خوزستان (238.3 KB)
تعداد دانلود: 3
زمان آخرین دانلود: جمعه, 24 جولای 2015
------------------------------------------------------------------------------------------