پیش در آمد
نحوه زندگی مردم و چگونگی ارتباط آنان با محیط پیرامون باعث شکل گیری تصویری می شود که ما از آن به منظر مردمی یاد می کنیم. در حقیقت آنچه که یک فرد، در مواجهه با یک محیط انسان ساخت (همچون شهرها) و افرادی که در آن زندگی می کنند، در ذهن خود ثبت می کند، منظر مردمی است.به عبارت دیگر “آنچه که به واسطه حضور انسان و تعامل او با محیط حاصل می شود” منظر مردمی نامیده می شود.
با این تعریف، عناصر فرهنگی و اجتماعی – هم کالبدی و هم معنایی- یک منطقه که بر آداب و رسوم و نحوه معیشت و زندگی مردم آن منطقه موثر است، در زمره مصداق های بارز منظر مردمی بشمار می روند.
از مهمترین جلوه های منظر مردمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– پوشش و البسه مردم
– رفتار های خاص اجتماعی
– بازار، صنایع، محصولات و نحوه معیشت
– گویش و زبان
– داستان ها و شعر های عامیانه(فولکلوریک)
دزفول – پنجشنبه 6 دی ماه 1386
دزفول از شهرهای استان خوزستان در جنوب غربی ایران است که بر روی رودخانه دز واقع شده است. نام دزفول برگرفته از پل دژ مانند آن است. دزفول (dezfool) همچنین در گویش محلی به نام های دٍزفیل (dezfil) و دٍسفیل (desfil) نیز خوانده می شود.مناطق اطراف دزفول در حدود 5000 سال زیستگاه مردم این نواحی بوده است.
گویش دزفولی
گویش دزفولی یکی از گویش‌های جنوب غربی زبان فارسی است. این گویش همانند گویش شوشتری است با این تفاوت که اندکی غلیظ تر است . دکتر محمد معین در حاشیه کتاب برهان قاطع گویش دزفولی را به عنوان یکی از گویش‌های اصلی زبان فارسی نام می‌برد.
نژاد مردم دزفول
مردم دزفول از تبار پارسی هستند و زبانشان گویشی از زبان فارسی است.برخی به نادرست مردم دزفول را لر و بختیاری میدانند.علت این اشتباه وجود شباهت های زبانی میان لرها و دزفولیها است. وجود واژه های کهن پارسی در هر دو گویش لری و دزفولی این تصور را ایجاد می‌کند.
قومیت ها و طایفه های مختلف در صورت بندی شهر دزفول موثر بوده است مانند “سادات لب آب”که از “سادات رودبند ” خود را متمایز می کند. ( رودبند نام امامزاده و محله ای در دزفول که آرامگاه این امامزاده در آن واقع است. آقا رودبند نوه “شیخ صفی الدین اردبیلی” و پدربزرگ شاه اسماعیل صفوی بود که به “دزفول” آمده و با انجام کراماتی مردم دزفول را به آیین تشیع دعوت نمود.)
منظر بازار
منظر بازار دزفول با حضور دستفروشان مانوس است . این دستفروشان که در معبر بساط خود را پهن می کنند به عرضه محصولات باغی و لبنی اقدام می کنند. ازدحام مردم و مشکل در تردد در مسیر بازار به وجه ی غالب آن بدل شده است. بوی پخت نان (شیرینی) مخصوص دزفولی بر درک ما از فضا موثر است. خراطی و صنایع مربوط به آن نیز در بازار خودنمایی می کند.
پوشش مردم
پوشش غالب کنونی مردم دزفول همانند سایر نقاط شهر نشین ایران است. اما حضور لر های بختیاری در این منطقه، باعث شده است که گاهی در بین مردم این نوع پوشش نیز دیده شود. پوشش عمده زنان نیز چادر مشکی می باشد.لیکن استفاده از رنگ های متنوع در سایر پوشش های مردم (همچون کودکان) به چشم می خورد که متاثر از فرهنگ محل می باشد.
شوشتر – جمعه 7 دی ماه 1386
بنا به گفته تاریخ نویسان از جمله حمزه اصفهانی، شوشتر به معنی خوبتر است؛ و چون شهر شوش رو به ویرانی می‌رفت،شهری در شش فرسنگی بنا شد که خوش‌آب‌وهواتر و حاصلخیزتر از شوش بود و آن را شوشتر یعنی از شوش بهتر نامیدند.
مستوفی در نزهت‌القلوب می‌نویسد: برخی اصل واژه شوشتر را «ششدر» احتمال دادند. آن بدین دلیل بوده که این شهر دارای شش دروازه بوده که عبارت‌اند از
– دروازه ماپاریان
– دروازه دسبول
– دروازه آدینه
– دروازه لشکر
– دروازه مقام علی
– دروازه گرگر
شوشتر شهری عظیم و قابل توجه‌است که آب رودخانه پیش از ورود به شهر به دو شاخه تقسیم می‌شود: شاخه «گرگر» کارون که از داخل شهر عبور می‌کند، آبشارهای زیبایی را تشکیل می‌دهد و بسیاری از تأسیسات آبرسانی قدیم همچون: آسیابها، کانالهای پل، سدبندها، بندها و آبشارها برای آن ساخته شده بوده که از عجایب روزگار به شمار می‌روند و شاخه دیگر «چهاردانگه» است که از غرب به سوی جنوب شوشتر جریان داشته و در محلی به نام «بند قیر» مجدداً به هم پیوند می‌خورد.
حضور مردم در کنار آسیاب های قدیمی و انجام ورزشهای آبی در فصل های گرم سال منظره ای ویژه بوجود آورده است. همچنین فراغت در کنار آب نیز به رفتار رایج خانواده ها در شوشتر بدل شده است.
حضور موتورسیکلت در معابر، سیمای شهر را متاثر کرده است همچنین مردم علاقه به نگهداری کبوتر دارند که این موضوع نیز باعث شده پرواز کبوتر در آسمان به کاراکتر هویتی شهر و محلات آن تبدیل شود.
شوشتر در گویش و اصطلاحات محلی به شهر «چهل پیر» معروف است. زیرا در آن بقاع متبرکه، امامزاده‌ها و مساجد و تکیه‌های بسیار به چشم می‌خورد. این موضوع به اعتقادات شدید مذهبی مردم این محل مربوط است که در منظر شهر نیز جلوه گر شده است.
شوشتر نو
شهرک شوشتر نو که در سالهای نه چندان دور ساخته شده در جوار شهر شوشتر واقع است. این شهرک که محصول تفکر معمارسالارنه بوده، در مسیر بهره بری از آن دچار چالش های جدی شده است.
گذر زمان و سکونت مردم بومی در این شهرک باعث شده تا فرم اولیه و طراحی شده آن دچار دگرگونی های بسیاری شود. بخشی از سیمای آن و الحاقات نماهای ابنیه به تغییر فرهنگ غالب در اثر مهاجرت مربوط است. تقویت محرمیت و مشرفیت ها که در طرح اولیه رعایت نشده بوده ، بعد ها به صورت الحاقی توسط ساکنین به اجرا درآمده است. بازشو ها هایی که محرمیت خانه را تهدید می کرده ، مسدود شده و یا به شدت محدود گردیده است.
اختصاصی کردن و اعمال سلیقه ی شخصی در ظاهر ملک افراد به وفور مشهود است و این امر منظر شهر شوشتر نو را تحت تاثیر قرار داده است.
شوش – شنبه 8 دی ماه 1386
شوش (سوزا) شهری باستانی واقع در یکصد و پنجاه کیلومتری شرق رود دجله در استان خوزستان از دوران امپراتوری ایلامیان، هخامنشیان و اشکانیان است. شوش یکی از قدیمیترین سکونتگاههای شناخته شدهٔ منطقه است، احتمالاً به سال ۴۰۰۰ پیش از میلاد پایه گذاری شده، با وجود اینکه نخستین آثار یک دهکدهٔ مسکونی در آن مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد هستند.
جاده شاهی که در دوره هخامنشیان و به دستور داریوش بزرگ ساخته شد، شهر شوش، پایتخت سیاسی دولت هخامنشیان را به پاسارگاد، تخت جمشید و دیگر شهرهای امپراتوری، از جمله شهر نامی سارد پایتخت کشور لیدی پیوند می‌‌داد.
امروزه شهر شوش در شمال استان خوزستان از یادمان‌های تاریخی کهن؛ دیگر آن شکوه و اهمیت دیرین خود را دارا نیست. نامهایی مانند سوس – شوشا- سوسه – سویس و سویز که در بعضی مناطق شمال آفریقا وجود دارد نیز مرتبط با نام شهر شوش است مهاجران ایرانی و عرب که از این منطقه به شمال آفریقا مهاجرت کرده اند این نامها را در دوره اسلامی رایج نموده اند شهر شوش در دوره قبل از اسلام شهرت بین المللی داشته و به همان اندازه شهرت داشته که بابلیون ، کلده ، لیدی ، نیل و لیبیه و ..
پوشش مردم
شکل پوشش مردم در این شهر به واسطه نزدیک شدن به جنوب خوزستان به پوشش اعراب منطقه متمایل می شود و بعضاً لباس مردان و زنان بسیار شبیه لباسهای اعراب است.
انداختن یک دستمال روی سر و پوشیدن لباس گشاد(دشداشه) برای مردان شایع است و به احتمال زیاد مربوط به اقلیم منطقه می باشد. چادر عربی و روبنده نیز برای زنان استفاده می شود.
منظر بازار
بازار دستفروشان در جوار بقعه دانیال نبی در نوع خود جالب توجه است. عرضه محصولات بومی و مورد نیاز مردم در این بازار صورت می گیرد . فروشندگان زن که به صورت دستفروشی به عرضه میوه و سبزیجات می پردازند در خور توجه است.
آرامگاه دانیال نبی
حضور ما در روز عید غدیر در این مکان باعث دیدن صحنه های جالب توجه در زمینه منظر مردمی شد. مردم که با اعتقادات خاص مذهبی برای زیارت به این مکان می آمدند باعث ازدحام و تجمع گسترده در صحن آن می شدند. بروز رفتار های خاص اجتماعی در حواشی این زیارت برای افراد غریبه – همچون ما- جالب توجه بود.
منظر مردمی خوزستان (259.9 KB)
تعداد دانلود: 1
زمان آخرین دانلود: سه‌شنبه, 1 آوریل 2014
------------------------------------------------------------------------------------------