همانطور که می دانیم تنوع زیادی در مناظر اطراف ما وجود دارد که نشان دهندۀ تفاوت عوامل تأثیرگذار در شکل گیری منظر هر منطقه است. در شهرهای کویری ایران، مناظر بیابانی با رنگ غالب اکر و پوشش گیاهی خاص و در مناطق کوهستانی مانند کردستان، دشت هایی فراخ پوشیده به رنگ سبز و تک درختهایی در میان آنها و به صورت های دیگر در در نقاط دیگر ایران و جهان دیده میشود. این ها مناظری هستند که با آوردن نام هر مکان در وهلۀ اول در ذهن ما نقش می بندد. گاه مناظری طبیعی و گاه مناظری با دخالت انسانها به صورت مناظر فرهنگی و تاریخی. در واقع مقصود آن است که مناظر پیش روی چشم انسان، خواه طبیعی خواه فرهنگی، همواره مدنظر بوده و با توجه به درجۀ اهمیتشان مورد توجه قرار می گیرند.
اما همانطور که می دانیم منظر تنها آنچه پیش روی چشم ما باشد را شامل نمی شود. گاه مناظری در طول تاریخ شکل گرفته اند که در دل کوه و پنهان از نگاه ما انسانها هستند. غارها حاصل فرآیندهای طبیعی و دخالت انسانند که در هر زمان با دلایلی گوناگون به وجود آمده اند. گاه این مناظر به هدف حفاظت انسانها از عوامل جوی و گاه با اهداف آیینی و … شکل گرفته اندو در نتیجۀ این عوامل، ویژگی های متفاوتی دارند. با بازدید از غار کرفتو، تجربۀ متفاوتی از منظر را داشتیم. فضایی در دل کوه که نه آسمان داشت نه پوشش گیاهی؛ و نه آثاری از حکاکی ها و عناصر معماری تاریخی، بلکه کف و دیوار و سقف همه از جنس سنگهای رسوبی و در هم آمیخته اند. تجربۀ حضور در فضایی این چنین بسیار جالب بود، ارتفاع سقف گاه به اندازۀ یک بنای دو طبقه و گاه به قدری کوتاه در حد یک گربه رو که باید با قامت خم از آن عبور می کردیم.
ورودی غار، عکس : نگارنده،1391
هندسۀ در هم آمیختۀ کف، دیوار و سقف غار، عکس : آیدا آل هاشمی، 1391
این فضا و هندسۀ عجیب آن تجربه ای نو برای من محسوب می شد. هر چند از غارهای دیگری همچون علیصدر در همدان و رییس در کاشان دیدن کرده بودم، اما هر یک از این غارها ویژگی های منحصر به فردی دارند که موجب می شوند احساس ما در هر یک از این فضاها از دیگری متفاوت باشد. اما مشکل اینجاست که غار کرفتو به عنوان یک منظر پنهان در دل کوه به فراموشی سپرده شده است. موارد زیادی همچون نظرگاه
های ایجاد شده در ابتدای ورودی غار، نشان دهندۀ حضور انسان و تأثیر او در شکل گیری این غار است. در نتیجه نمی توان منظر این غار را یک منظر کاملاً طبیعی دانست. این غار به خوبی ارتباطات متقابل انسان و فرآیندهای طبیعی را نشان می دهد. منظر غار کرفتو به خوبی نشان دهندۀ بازتاب فعالیتهای انسان است. اما شناخت این غار و مانند آن و پتانسیلهای موجود در هریک از این مناظر به فراموشی سپرده شده و این مناظر تنها به صورت موزهای با روشن شدن چند چراغ در دل آنها به مردم معرفی شده اند.
نظرگاه های ایجاد شده رو به مناظر اطراف، عکس : نگارنده،1391