بررسی نقشه های الگوهای رفتاری نشان می دهد که حالات بحرانی هنگامی پدید می آید که رابطه معقول بین فرم فضا و عملکردهای معقول وجود ندارد.

– قرارگیری غلط کاربری ها (مثلاً خرده فروشی ها) که باعث تراکم بیش از حد می شود.
– عدم تناسب تراکم محیط با فضای مورد استفاده
– عدم استفاده از ابزار و تکنیک جهت متمایز کردن فضا مانند:
محل نشستن
محل ایستادن
محل عبور
– رفتار استفاده کنندگان صرف نظر از تبعیت فرهنگ به شدت تحت تأثیر وضع موجود فضا قرار می گیرد و موانع وضع موجود را به وجود می آورند.

– اتوبوس مسافرینش را در وسط میدان پیاده می کند
– اتومبیل های شخصی که در هر جایی اقدام به پیاده کردن یا سوار کردن مسافر می کنند

عوامل اقلیمی:
مثلاً با گرم تر شدن هوا عامل سایه و آفتاب تعیین کننده رفتار انسان هستند. با سرد تر شدن هوا فضاهای سرپوشیده و محصور مطلوبیت بیشتری می یابند.

مسائل خاص مربوط به عابر پیاده

– عابر پیاده محدودیت های چندانی برای خود قائل نیست.
– اهمیت ندادن به عابر پیاده سبب ایجاد رفتار های غیر مجاز می شود.
– دیده نشدن فعالیت های دیگر عابر پیاده
ایستادن وصحبت کردن
ایستادن و تماشا کردن
ایستادن در حال انتظار
نشستن و …

ایده هایی برای طراحی میدان انقلاب با توجه به مسائل خاص رفتاری آن :
در اینجا هدف به وجود آوردن تغییرات کلی نیست زیرا چنین کاری مستلزم در دست داشتن اطلاعات وسیع تر و تصمیم گیری های جامع تری است که خارج از امکانات هدف ما می باشد. هدف اصلی جوابگویی به الگو های رفتاری پیاده ها بوده است :
– توجه به هندسه کلی فضا و زیبایی آن در چارچوب امکانات موجود طرح
– عقب نشینی احتمالی ساختمان های اطراف میدان و به وجود آوردن فضای بیشتر برای پیاده ها و فعالیت هایشان
– انتقال فعالیت های با تراکم زیاد به محل های کم تراکم تر
– حذف کامل موانع و تعمیر و مرمت کف پوش ها، جداول و نرده ها و …
– استقرار مبلمان شهری به طوری که راه پیاده را سد ننماید
– در نظر گرفتن محل مناسب برای نشستن با توجه به حرکت پیاده و کاربری های اطراف
– در طراحی مبلمان شهری خصوصیات فرهنگی و اقلیمی در نظر گرفته شود
– در نظر گرفتن مسیر های مربوط به عابر پیاده به طوری که باعث اطمینان و آرامش خاطر عابر گردد
– پیش آمدگی فضاهای پیاده در محل های خاص به منظور تأمین محل مناسب برای انتظار پیاده ها
– تعریض خط کشی های عابر پیاده بر اساس الگو های رفتاری
– استفاده از درخت، باغچه و نرده جهت محدود کردن دسترسی پیاده ها به فضاهای غیر مجاز ( فضاهای مخصوص سواره)
– استفاده از درخت جهت کنترل عوامل اقلیمی در محل توقف پیاده ها
– استفاده از یک کفپوش خاص برای کل فضای میدان به منظور انسجام بخشیدن به کل فضا
– در نظر گرفتن رامپ با حداکثر شیب 8% جهت استفاده معلولین و سایر پیاده ها
– استفاده از موانع خاص جهت جلوگیری از ورود موتورسواران به فضاهای مخصوص عابر پیاده
– استفاده از چراغ مخصوص عابر پیاده و تابلو جهت هدایت پیاده ها
– انتقال ایستگاه های اتوبوس و مینی بوس به خارج از میدان
– انتقال کاربری های ناسازگار : فروشگاه مصالح ساختمانی

منابع و مآخذ
– لنگ، جان، آفرینش نظریه معماری:نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی فر، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، بهار 1381، چاپ اول
– تی هال، ادوارد، بعد پنهان، ترجمه منوچهر طبیبیان، مؤسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران، پاییز 1376، چاپ اول
– آلتمن، ایروین، محیط و رفتار اجتماعی:خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام، ترجمه علی نمازیان، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1382
– بحرینی، سید حسین، تحلیل فضاهای شهری: در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده کنندگان و ضوابطی برای طراحی، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تابستان 1383، چاپ سوم
– سرج چرمایف و کریستفر الکساندر، عرصه های زندگی جمعی و زندگی خصوصی: به جانب یک معماری انسانی، ترجمه منوچهر مزینی، مؤسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران، زمستان 1376، چاپ سوم
– رابرت گیفورد، شخصیت و محیط، معماری و فرهنگ ، شماره 2و3
– رابرت گیفورد، فضاهای شخصی ، معماری و فرهنگ ، شماره 2و3
– رابرت گیفورد ، حریم خصوصی ، معماری و فرهنگ ، شماره 2و3
– رابرت گیفورد ،ادراک و شناخت محیطی، معماری و فرهنگ ، شماره 2و3
– مطلبی ، قاسم ، روانشناسی محیطی : در خدمت معماری و طراحی شهری ، هنر های زیبا ، شماره 10 ، زمستان 1380
– پاکزاد ، جهانشاه ، فرهنگ کارشناسی و فرهنگ مردم ، معماری و شهرسازی ، دوره دوم شماره 8 ، زمستان 1380