استاد راهنما: آقای مهندس مهدی شیبانی
استاد راهنما: آقای دکتر تقوایی

چکیده رساله

می دانیم که قسمت وسیعی از سرزمین ما را مناطق گرم و خشک در برگرفته است. این مناطق که دارای اقلیم خشن و محدودیت شدید منابع طبیعی هستند، از زیبائی های بصری منحصر به فردی برخوردارند. نظر به اینکه منظر کویر همواره به عنوان منظری دوردست بوده است که محدودیت های طبیعی و ویژگی های خاص اقلیمی آن غالباً مانع از کشف و پردازش پتانسیل های منحصر به فرد طبیعی  آنها  می شود؛ طرح پیشنهادی “همنشین کویر” تجربه طراحی یک باغ کویری در بستری خشک و تقریباً بدون گیاه است که قابلیت های منظر خشک و خاکی را به نمایش می گذارد و سایت آن در دل کویر انتخاب شده تا امتدادی بصری بین منظر خشک طبیعی و مصنوع  به وجود آورده و در نتیجه افراد در عین احساس و ادراک قابلیت های منظر خشک در قالب باغی کویری، از زیبائی های طبیعی مناظر کویری اطراف هم لذت ببرند.
شناخت اصول و مبانی مهم در طراحی و روند دستیابی به طرحی پایدار در این مناطق و تحلیل عوامل بوم شناسانه و زیباشناسانه  تاثیر گذار بر طرح، از دیدگاه معماری منظر، مهمترین اهداف این رساله بوده است.
در طرح مذکور پدیده ها و مناظر طبیعی پیرامونی به عنوان پس زمینه دید مخاطب قرار گرفته و بافت مسکونی و سبز روستای مصر در مجاورت سایت طراحی، به عنوان یک الگوی زیستی پایدار در اقلیم گرم و خشک، منبع الهام فرآیند طراحی مجموعه می باشد.
در واقع این رساله در پی شناخت روند طراحی در مناطق خشک و بیابانی و پتانسیل ها و محدودیت های موثر بر طرح بوده است.
“همنشین کویر” واسطه ای است میان انسان و طبیعت بکر کویر؛ این مجموعه در ضمن تامین نیازهای خدماتی و تفرجی گردشگران، عرصه های دید به مناظر زیبا و منحصر به فرد کویر را برای آنان فراهم می آورد و بدین ترتیب فاصله انسان را با این طبیعت شگفت آور از بین می برد و امکان ادراک و شناخت زیبایی های آن را برای وی فراهم می آورد. عملکردهای این باغ نیز در جهت ادارک بیشتر محیط طبیعی و ملهم از فعالیت های جاری گردشگران و با توجه به مصادیق مشابه آن در سایر نقاط جهان، انتخاب و جانمایی شده اند.

همانطور كه در تصوير فوق مشخص شده است اين روستا در حاشيه كوير مركزي ايران واقع شده است و براي شناخت ويژگي هاي اقليمي و زمين شناسي منطقه بايد از شناخت ايران مركزي و سپس كوير مركزي ايران آغاز کنیم. در نتيجه ابتدا به معرفي كلي كوير بزرگ يا نمك يا دشت كوير مي پردازيم و سپس به سوي منطقه مورد نظر مي رويم .

استان اصفهان در مركز فلات ايران است و به علت گستردگي زياد شامل بخش هاي متعدد كوهستاني و جلگه اي است. اين نواحي عبارتند از: ناحيه كوهستاني اردستان، ناحيه كوهستاني شمال شرقي، ناحيه كوهستاني غربي، قسمت جلگه اي، آب و هواي بياباني كه شمال شهرستان نائين، حوزه خور و بيابانك و انارك تا شمال اردستان را در بر مي گيرد.
به طور كلي قسمت شمال و شمال شرقي اين استان در مجاورت كوير مركزي ايران قرار گرفته است و مناطقي از شهرستان كاشان، اردستان، نطنز، نائين و خور و بيابانك را در بر مي گيرد .

نقشه تقسيمات كشوري ايران با تاكيد بر استان اصفهان

آب و هواي نيمه بياباني كه شهرستان اصفهان را شامل مي شود و غرب و جنوب غربي اصفهان نيز داراي آب و هواي نيمه مرطوب مي باشد. (گنجنامه – اصفهان)
معرفي منطقه خور و بيابانك
در 45 كيلومتري شرق جندق و در 30 كيلومتري شمال خور از توابع شهرستان نائين استان اصفهان قرار دارد. موقعيت جغرافيايي روستا 04/34 شمالي و 47/54 شرقي مي باشد.

تصوير استان اصفهان و توابع آن با تاكيد بر شهرستان نائين

تصوير استان اصفهان و و شهرهاي جندق و خور مي باشد

خور مركز بخش خور و بيابانك از توابع شهرستان نائين استان اصفهان، كه داراي فرهنگ غني و پرباري است. خور و بيابانك درست در وسط كوير مركزي ايران قرار دارد؛ جاي دور دستي كه انگار ميليون ها سال هيچ تغييري نكرده است. تاريخ شكل گيري آن به درستي معلوم نيست ولي آنچه از شواهد و قراين و دست نبشته هاي قديمي استنباط مي شود حداقل تا قرن پنجم و ششم هجري مي توان آثاري هر چند نامحسوس را مشاهده كرد. خور شرقي ترين نقطه استان اصفهان است و ارتفاع آن از سطح دريا 845 متر است و با استان هاي خراسان و يزد و سمنان همسايه است.
خور مركز بخش جندق و بيابانك است. جندق نام كوير جندق براي ايرانگردان و كوير دوستان نام آشنايي است، كوير جندق واقع در دشت كوير از زيباترين مناطق كويري ايران است. جندق از توابع شهرستان خور در 350 كيلومتري شمال شرقي اصفهان قرار دارد. اين شهر از شمال به كوير بزرگ و از جنوب به بيابان هاي اطراف، از غرب به كوير ريگ جن 1، از جنوب به بيابان هاي اطراف خور و از شرق به حاشيه جنوبي دشت كوير محدود مي گردد .

بافت قديمي شهر خور، ماخذ: وبلاگ كويرهاي ايران

موقعيت روستاي مصر نسبت به خور و جندق

روستاي مصر
وجه تسميه مصر
معرفي روستاي مصر

جايي بسيار دور از شهرهاي شلوغ، درست نزديك به مركز پهنه يك ميليون و ششصد و چهل و هشت هزار و صد و نود و هشت كيلومتري ايران و در ميانه كويري پهناور، جزيره اي كوچك در ميان شن هاي واقع است. روستايي كه درست وسط، كوير شگفت آور و حيرت انگيز است. “روستاي مصر” روان با نام  هر چند كه پهنه ها و پستي بلندي هاي طبيعت سراسر شگفتي است اما شگفتي منحصر به فرد، شگفتي كوير افسوني كه تنها با حضور قابل درك است .اما مردمان كوير در دل اين درياي شن با توسل به كاريز (قنات) اين ابتكار خاص ايرانيان، جزيره اي ساخته اند .

روستاي مصر، ماخذ: وبلاگ كويرهاي ايران

روستاي مصر، ماخذ: سفر به روستا در زمستان 1385

اين روستا واحه اي است در 45 كيلومتري شرق جندق كه حضور جهانگردان خارجي در آن، يكي از شيرين ترين خاطرات 40 خانوار ساكن در آن مي باشد و جندق نيز شهر كوچكي است درست در ميانه راه دامغان به نائين و اصفهان .
مصر دهكده ايست جدا افتاده از جاده اصلي كه بيشتر به آوردگاهي مي ماند كه درآن درختان كهن و راست قامت نخل به همراه سازه هاي خشتي و بادگيرهاي آفتاب خورده اش، مدتهاست مشغول زورآزمائي با تپه هاي لغزان شن هستند .

معرفي سايت طراحي
در مجاورت روستاي مصر، در “همنشين كوير” (سايت طراحي مجموعه گردشگري) طبيعت گردي حاشيه غربي روستا و در حد فاصل جداره سبز غربي روستا با تپه هاي شني مرز غربي آن مي باشد.

ورودي روستا، ماخذ: سفر به روستا در زمستان 1385

جداره سبز غربي، ماخذ: سفر به روستا در زمستان 1385

بيابان شن، ماخذ: سفر به روستا در زمستان 1385

حاشيه غربي روستا، ماخذ: سفر به روستا در زمستان 1385

تصاوير محدوده سايت پيشنهادي

عكس هايي از محدوده سايت پيشنهادي، ماخذ: سفر به روستا در زمستان 1385

عكس از تك درخت هاي درون سايت

ردهاي شن در اثر وزش باد

برخي مناظر زيباي درون سايت كه بهتر است دست نخورده باقي بمانند

بوته هاي گون

درختان سايه انداز در مركزيت سايت

مناظري از تپه هاي ماسه اي

عبور از ميان خانه ها به سوي حاشيه شرقي

جداره غربي روستا – امتداد درختان گز محافظ روستا در برابر هجوم شن (بادشكن)

 فهرست اجمالی عناوین
1- شناخت موضوع
مقدمه . 1
1- 1- معرفی موضوع پژوهش   .3
2- 1- دلایل انتخاب موضوع   .7
3- 1- اهداف  پژوهش .   14
4- 1- مخاطبان پژوهش .   15
2- پژوهش طراحی
پیش گفتار .  40
1- 2- بخش اول – مطالعات محیطی مناطق گرم و خشک.   41
2-2- بخش دوم –  مبانی نظری طراحی .   72
3- بستر طراحی
1- 3- معیارهای انتخاب بستر طراحی .   92
2- 3- معرفی بستر پیشنهادی .   96
4- طرح پیشنهادی
1- 4- اصول و مبانی شکل گیری طرح .   122
2-4- تحلیل سایت طراحی .  154
3- 4- فرآیند ایده پردازی.   160
4- 4- برنامه ریزی فیزیکی طرح .   179
5- 4- ارائه مدارک طرح پیشنهادی .   190
چکیده رساله
فهرست تصاویر
فهرست تفصیلی عناوین
1- شناخت موضوع
مقدمه  .    1
1- 1- معرفی موضوع پژوهش .    3
1- 1- 1- وجه تسمیه .    3
2- 1- 1- تعریف موضوع.    6
2- 1- دلایل انتخاب موضوع .   7
1- 2- 1- رابطه ذاتی انسان با طبیعت .    7
2- 2- 1- طبیعت و تبلور ابعاد غیر مادی وجودی انسان.    9
3- 2- 1- ناشناخته ماندن پتانسیل های منظر خشک .   11
4- 2- 1- گسترش روزافزون گردشگری مناطق خشک .   12
3- 1- اهداف  پژوهش .   14
4- 1- مخاطبان پژوهش .   15
1- 4- 1- تاریخچه مسافرت و گردشگری.    17
2- 4- 1- گردشگری در جهان.    18
3- 4- 1- گردشگری در ایران .   19
4- 4- 1- اثرات سفر و گردشگری .   22
5- 4- 1- سفر به طبیعت.    23
6- 4-1- جاذبه های طبیعت گردی ایران.    25
7- 4- 1- جاذبه های طبیعت گردی در مناطق خشک و بیابانی ایران .    26
1- 7- 4- 1- گنبدهای نمکی.    27
2- 7- 4- 1- چشم اندازهای کویری و بیابانی لخت.    28
3- 7- 4- 1- سطوک پف کرده نمکی .    29
4- 7- 4- 1- پلی گون های نمکی.   30
5- 7- 4- 1- تلماسه ها یا تپه های ماسه ای.    31
6- 7- 4- 1- دریاچه ها و مسیل های آب شور .    37
2- پژوهش طراحی
پیش گفتار .  40
1- 2- بخش اول – مطالعات محیطی مناطق گرم و خشک.   41
1- 1- 2- شکل گیری و گستره مناطق خشک کره زمین.   41
2- 1- 2- ویژگی های کلی مناطق خشک و بیابانی جهان .  43
3- 1- 2- مناطق گرم و خشک ایران .  47
1- 3- 1- 2- ویژگی های کلی سیمای طبیعی ایران .   47
2- 3- 1- 2- شکل گیری اقلیم گرم و خشک ایران.   49
3- 3- 1- 2- ویژگی های اقالیم خشک و بیابانی ایران .   56
4- 3- 1- 2- واحه؛ نماد حیات بشر در مناطق گرم و خشک .    61
5- 3- 1- 2- سیمای گیاهی مناطق کویری و بیابانی ایران .   66
6- 3- 1- 2- مردم بیابان نشین .   69
2-2- بخش دوم – مبانی نظری طراحی .   72
1- 2- 2- هنر بوم شناسانه .   72
1- 1- 2- 2- تعریف بوم شناسی .    73
2- 1- 2- 2- تفاوت بوم شناسی و محیط گرایی.    73
3- 1- 2- 2- نقش بوم شناسی در محیط گرایی .    74
4- 1- 2- 2- طراحی بوم شناسانه .    75
5- 1- 2- 2- بوم شناسی و منظر .    79
6- 1- 2- 2- اصول طراحی بوم شناسانه در مناطق گرم و خشک .     81
7- 1- 2- 2- باغ ایرانی، الگوی معماری منظر بوم شناسانه .    83
2- 2- 2- هنر زمینی .    85
1- 2- 2- 2- روند پیدایش هنر زمینی .    86
2- 2- 2- 2- اهمیت هنر زمینی در پیوند انسان و طبیعت .     89
3- 2- 2- 2- هنرزمینی در بیابان .     92
3- بستر طراحی .   92
1- 3- معیارهای انتخاب بستر طراحی .   92
1- 1- 3- برخورداری از پتانسیل های طبیعی ایجاد طرح منظر .   92
2- 1- 3- بهره مندی از شرایط اقلیمی مساعد .   92
3- 1- 3- سهولت دسترسی به منطقه  .  93
4- 1- 3- نزدیکی به منطقه زیستی (واحه) .  94
5- 1- 3- وجود جاذبه های گردشگری دیگر در منطقه .   95
6- 1- 3- امکان اقامت گردشگران .   95
7- 1- 3- مساحت کافی برای پاسخ گویی به طزح مورد نظر .   95
2- 3- معرفی بستر طراحی .   96
1- 2- 3- ساختار کلی زمین شناسی منطقه .   97
1- 1- 2- 3- ویژگی های زمین شناسی ایران مرکزی .    97
2- 1- 2- 3- ساختار زمین شناسی دشت کویر .    98
2- 2- 3- ویژگی های آب و هوایی منطقه.    100
1- 2- 2- 3- ویژگی های کلی آب و هوایی ایران .    101
2- 2- 2- 3- ویژگی های اقلیمی ایران مرکزی .   103
3- 2- 3- سیمای طبیعی استان اصفهان .   105
4- 2- 3- معرفی منطقه خور و بیابانک .    106
5- 2- 3- روستای مصر .    109
1- 5- 2- 3- وجه تسمیه .    109
2- 5- 2- 3- معرفی روستای مصر .    109
3- 5- 2- 3- راه های دسترسی به منطقه .    112
4- 5- 2- 3- نقاط دیدنی روستای مصر و اطراف آن .    112
5- 5- 2- 3- ویژگی های اقلیمی منطقه خور .   115
6- 2- 3- معرفی سایت طراحی .   116
7- 2- 3- تصاویر محدوده سایت پیشنهادی .   119
4- طرح پیشنهادی .   122
1- 4- اصول و مبانی شکل گیری طرح .   122
1- 1- 4- اصول بوم شناسانه طرح مورد نظر .   122
1- 1- 1- 4- شناخت فرآیند و جریانات طبیعی منطقه.   123
2- 1- 1- 4- تحلیل عوامل بومی و اقلیمی موثر در شکل گیری روستا .   136
2- 1- 4- ویژگی های زیباشناسانه طرح پیشنهادی.    139
1- 2- 1- 4- تحلیل بصری سایت، از دیدگاه معماری منظر.    139
2- 2- 1- 4- معماری منظر و تدابیر زیباشناسانه .    151
2- 4 – تحلیل سایت طراحی.    154
1-2-4- تحلیل اقلیمی سایت.   154
2- 2- 4- تحلیلی دسترسی های سایت.    156
3- 2- 4- تحلیل مناظر مطلوب سایت.    159
4- 2- 4- تحلیل محدوده های عملکردی مناسب برای جانمایی عملکردی سایت .    160
3- 4- فرآیند ایده پردازی .     160
1- 3- 4- شکل گیری پر و خالی های مجموعه .   160
2- 3- 4- ساختار کلی مجموعه .   164
1- 2- 3- 4- آلترناتیو اول .   164
2- 2- 3- 4- آلترناتیو دوم .   174
3- 2- 3- 4- آلترناتیو سوم.   176
4- 4- برنامه ریزی فیزیکی طرح پیشنهادی .   179
1- 4- 4- اهداف گردشگران از سفر به منطقه کویر مصر .   179
2- 4- 4- نیازهای گردشگران (طبیعت گردان) مناطق بیابانی.    180
3- 4- 4- بررسی مصادیق مشابه .    181
4- 4- 4- برنامه ریزی فیزیکی مجموعه.  187
5- 4- ارائه مدارک طرح پیشنهادی .   190
فهرست منابع و مآخذ
فهرست منابع تصاویر

"دانلود فایل های پیوست مطلب"
-----------------------------------------------------------------------------------------
« همنشین کویر » - طراحی باغی کویری در حاشیه کویر مرکزی ایران - روستای مصر (868.3 KB)
       تعداد دانلود: 40
       زمان آخرین دانلود: چهارشنبه, 18 جولای 2018
------------------------------------------------------------------------------------------