باغ ایرانی نمادیست از نمود هستی. بهشتی که بر روی زمین ترسیم شده است. از تسنیم و سلسبیلش آب می جوشد و در نهرهایش روان است.
معمار و هنرمند ایرانی به خوبی بهشت را بر روی زمین خلق کرده است؛ بهشتی که پروردگارش آن را در کتابش به تصویر کشیده است. پس او باید آن را می ساخت.
“در آن بهشت چشمه های آب جاریست.” (غاشیه 12)
آب، عنصر اصلی باغ ایرانیست؛ تا جایی که در نقاطی که حتی از آب بی بهره بوده است به گونه ای آن را با مسیری از سنگریزه های رنگین به صورت نمادین به نمایش گذاشته است. “بهشت هایی عدن که نهرها زیر درختانش جاریست.” این عبارت آنقدر در قرآن تکرار شده است که هر شنونده ای را متوجه خود می کند.
تصویر 1: باغ نظر، شیراز
“… بسیار نیکو منزلگاهیست.” (ص 49) بهشت از دیگر سرزمین ها جداست؛ پاره جواهریست با درختانش که جوی های آب زیر آنها روان است. پس باغ ایرانی هم باید آن گونه باشد: تکه زمینی با معماری و فضایی متفاوت. آن گونه که هر کس به آن وارد می شود، آن را ورای هستی خویش یابد.
“و چون آن جایگاه نیکو را مشاهده کنی عالمی پر نعمت و کشوری بی نهایت بزرگ خواهی یافت.” (دهر 20) که بیان عظمت باغ ایرانی با استفاده از فرم های کشیده آن و همچنین شکل زمین و پرسپکتیو به نمایش گذاشته شده است.
گیاه و به ویژه درخت دومین عنصر باغ است. درختانی که در سایه سار آن آرامشی است وصف ناپذیر. به گونه ای که باغساز ایرانی حتی در استفاده از نوع و چیدمان درختان نیز از پشتوانه ای والا برخوردار بوده است.” در سایه درختان سدر پر میوه بی خار و درختان پربرگ سایه دار. در سایه بلند درختان و در طرف نهر آب های زلال و میوه های بسیار.” (واقعه 33-28)
تصویر 2: مسیر حرکت آب (باغ فین، کاشان)
“… و به راه بهشتی که عرضش به قدر پهنای آسمان و زمین است.” (حدید 21) محوری قوی که باغ را به دو نیم می کند. محوری که انسان را به درون خود می کشد و او را به عمارت و بنایی هدایت می کند که سر منزل باغ ایرانیست.” “… غرفه های جنت و قصرهای بهشتی یابند که در آن جا با تحیت و شادمانی یکدیگر را ملاقات کنند.” (فرقان 75)
عمارت باغ در بالاترین نقطه مکانی چه از نظر ارتفاع و یا چه از نظر محوری قرار گرفته است و در مقابل آن آبنمایی قرار گرفته که آیینه ای از ذات حق تعالی است و بهشت را منعکس می کند.” کاخ و عمارت ها بالای آن بنا شده است که در جلوی آن عمارت نهر های آب جاریست.” (زمر 20)
تصویر3: باغ دولت آباد، یزد
معمار هنرمند ایرانی به پیروی از معمار هستی بهشت خود را می سازد و آنرا به آسمان می نمایاند. چرا که نیز وظیفه خلق کردن را به عهده دارد. خلق کردنی که به مراتب دشوارتر از خلق کردن پروردگارش است زیرا نزد او مسئولیت خطیری است که خالقش بر دوش او نهاده.
“او را دو باغ بهشت (بهشتی در دنیا و بهشتی در آخرت) خواهد بود. (الرحمن 46) در آن دو بهشت دو چشمه آب روان است. (الرحمن 50) در آن دو بهشت از هر میوه ای دو نوع (که یکی را در زمین دیده اید و یکی را ندیده اید) موجود است. (الرحمن 52) درون آن دو بهشت، دو بهشت دیگر است. (الرحمن 62) درختان آن دو بهشت در منتهای سبزی و خرمی است. (الرحمن 64)”
تصویر 4: نقشه باغ شاهزاده، ماهان
تصویر 5: باغ چهلستون، اصفهان
تصویر 6: کارگران در حال ساخت باغ، بابر بر کار آنها نظارت می کند.
کتاب شناسی
- لابوم، ژول. تفصیل آیات القرآن الحکیم. ترجمه: عبدالباقی، محمد فواد. الهی قمشه ای، مهدی. انتشارات اسلامیه.
- مونتیه، ادوارد، المستدرک. ترجمه: عبدالباقی، محمد فواد. الهی قمشه ای، مهدی. انتشارات اسلامیه.
- شیمل، آنماری. باغ ملکوت. مجله رواق. شماره3. تابستان1378.
- خوانساری، مهدی. مقتدر، محمد رضا. یاوری، مینوش. باغ ایرانی بازتابی از بهشت. سازمان میراث فرهنگی. چاپ اول. 1383.
- ویلبر، دونالد. باغ های ایران و کوشک های آن. ترجمه: صبا، مهین دخت. انتشارات علمی، فرهنگی هنری. چاپ چهارم. 1385.
- روحانی، غزاله. طراحی باغ و احداث فضای سبز. انتشارات پارت.
بهشت زمین، بهشت عدن (121.1 KB)
تعداد دانلود: 7
زمان آخرین دانلود: شنبه, 11 جولای 2015
------------------------------------------------------------------------------------------