علیرضا بزرگی ( فارغ التحصیل کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس )
استاد راهنما: دکتر محمدرضا پور جعفر ( دانشیار گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس )
استاد مشاور: دکتر محمدرضا بمانیان ( استادیار گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس )
چکیده :
رشد روز افزون جمعیت، گسترش شهرها، کمبود فضای سبز شهری در شهرهای بزرگ کشور ( خصوصاً تهران ) پراکندگی نامناسب فضای سبز نسبت به سطح شهر، صرف هزینه های فراوان برای نگهداری و ادامه ی حیات فضای سبز موجود در شهر، باعث شده تا دیدگاه زیباشناسی که تاکنون تنها دیدگاه مورد نظر طراحی، فارغ از تطابق محیطی و ویژگی های بومی بوده است، مورد بررسی و تجدید نظر قرار بگیرد و به جنبه های زیباشناسی که در کنار ویژگی های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی هر منطقه توجه شود. (توجه اصول و شاخصه های پایداری) حفظ، احیاء و سازماندهی نهرها، آبراهه ها، مسیل های شهری و رودخانه ها به دلیل قابلیت های فراوان زیست محیطی در راستای تفکر فوق، از جمله دیدگاه هایی است که اخیراً مورد توجه مسئولین و متخصصین کشور ما و سایر کشور های جهان قرار گرفته است.
لذا برنامه ریزی و طراحی یک مجموعه تفرجگاهی در محدوده مسیل کن به عنوان بزرگترین مسیل شهری، در غرب شهر تهران در قالب اکو پارک منطقه ی کن – که با دیدگاه طراحی شهری، محیطی با هدف توسعه پایدار، گامی است در جهت ایجاد فضای سبز شهری با استفاده از پتانسیل ها و امکانات موجود منطقه، زیباسازی این محدود شهری که در حال حاضر شرایط بصری نامطلوبی پیدا کرده و توسعه مکان های تفریحی، آموزشی، فرهنگی و ورزشی با طبیعت در فضاهای شهری – موضوع این پایان نامه انتخاب شده است.
ابتدا دونمونه از تجربیات موفق جهانی در زمینه اکو پارک های جهانی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت؛ نتایج بدست آمده از برنامه ریزی و طراحی آنها با موارد مشابه داخلی مقایسه و در نهایت الگویی برای برنامه ریزی و طراحی منظر پیشنهاد شد.
برای تعیین کاربری های بهینه (منطبق بر توان طبیعی) پیشنهادی برای این مجموعه، فرآیند آمایش سرزمین مورد استفاده قرار گرفت. در قالب این فرآیند، ابتدا ویژگی های مصنوعی، طبیعی و بصری (منابع اکولوژی، اقتصادی و اجتماعی) منطقه شناسایی و در محدوده طراحی نقشه سازی شدند. (نقشه شیب، خاک شناسی، پوشش گیاهی، حریم، راه های ارتباطی، کاربری ها، دید و منظر) در مرحله بعد تحقیق، با استفاده از روی هم گذاری نقشه ها، لایه های اطلاعاتی و تلفیق آنها نقشه واحدهای زیست محیطی، در قالب نقشه ارزیابی مناسب اراضی زمین، به همراه جدول ویژگی های واحدها تهیه شد و در ادامه با لحاظ نمودن سایر ویژگی های مصنوعی و بصری امکانات و محدودیت های هر بخش از محدوده طراحی شناسایی و راهبردهای اولیه جهت بهره برداری از امکانات و رفع محدودیت ها ارائه شده است. در آخرین مرحله تحقیق مبانی نظری طراحی از دیدگاه های مختلف زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در سه موضوع پایداری، زندگی با طبیعت و زیباشناسی مطرح و ایده های طراحی استخراج شد.
پیشنهاد راهکارهای پایداری، اتخاذ فلسفه آموزش در کاربری های پیشنهادی و آموزش سیر تمدن اندیشه های معماری بشر در طول پروژه از شمال تا جنوب محدوده طراحی از معماری نخستین سنگی تا معماری سنتی، مدرن، پست مدرن و بعد از پست مدرن در راستای تحقق الگوی زندگی با طبیعت پس از تلفیق آنها با امکانات و محدودیت های منطقه با در نظر گرفتن راهبردهای اولیه، سیاست ها وپروژه های پیشنهادی طرح جهت انجام طراحی ارائه شد که بر اساس آنها طراحی در دو مقیاس کلان و مقیاس خرد انجام گرفته است.
این پایان نامه با تاکید بر اصول پایداری محیط زیست در محیط و منظر، در جهت تحقق تفکر ایجاد فضای سبز برنامه ریزی شده (توسعه پایدار) و افزایش ارتباط انسان با طبیعت برنامه ریزی و طراحی شده است.