مقدمه:
معماري منظر هنر و دانشي جديد، نوپا و نا آشنا است که از تلفيق و آميزش علومي مختلف پديد آمده و با توجه به موفقيت آن در طراحي و توجه به فضاهاي محيطي و بيروني افراد و همچنين نياز به ايجاد حس زيبايي در فضاهاي شهري، در چند دهة اخير موفقيتي ويژه و ممتاز کسب کرده است.
اهداف اين رشته بر سه زمينه زيبايي شناسي، کارکردي و خواناسازي محيط بر اساس فرهنگ و هويت افراد و جامعه شناخته مي شود. (منصوري، 1383) بنابراين با توجه به اهميت آن از لحاظ هويت بخشي و زيبا سازي به محيط آدميان، مي توان ريشة آن را در قرن ها قبل جستجو کرد و براي شناخت و شناساندن هر چه بيشتر اين رشتة نو در ايران، لازم است که تاريخ آن را مورد مطالعه و پژوهش قرار داد.
تعریف معماری منظر:
معماري منظر هنر برنامه ريزي، طراحي، مديريت، نگهداري، احياگري زمين و طراحي دست ساخته هاي بشري است. حوزة اين حرفه در بر گيرندة حرفه ها و مباحثي چون معماري، طراحي سايت ها، توسعه حوزه هاي مسکوني، اصلاح و احياء محيط زيست، برنامه ريزي و طراحي شهري، طراحي پارک ها و مراکز تفريحي، طراحي منطقه اي و نگهداري از سايت هاي تاريخي مي باشد.
تاريخ معماري منظر با تاريخ باغباني مرتبط است ولي هم وسعت نيستند. در واقع هر دو هنري هستند که از ترکيب طراحي بر شکل زمين، آب، راه و ديگر عناصر به وجود مي آيند ولي طراحي باغ يا باغباني تنها با محيط هاي خصوصي چون (پارک ها، باغ ها و …) سر و کار دارد و طراحي منظر با طراحي بر روي محيط هاي باز و وسيع مانند فضاهاي باز عمومي (ميادين شهري، پارک هاي شهري، راه هاي سبز و …) سر و کار دارد.
تاریخ معماری منظر:
قرن ها پيش رومن ها از معماري منظر در مقياسي وسيع بهره برده بودند و هم اکنون در اين باب نوشته هاي ويتروويوس (vitruvius) و ديگر باقي مانده ها از لايه هاي شهرها، نشان و دليلي بر وجود معماري منظر در آن ايام است.
پس از قرون وسطي و چند قرن دشمني با طبيعت، مي توان گفت که منظر ياLandscape ابداعي تصويري بوده که از اواخر قرن 15 به وجود آمده است و به گفتة آلن راجر فيلسوف فرانسوي، آغاز کاربرد واژة منظر به عصر رنسانس باز مي گردد. (منصوري،1383) همانند ديگر هنرها، اين هنر نيز تا طراحي باغ ها در عصر رنسانس احياء نگرديده بود و شاهدهاي بارز اين ادعا، باغ ويلاهايي چون ويلادسته(villa dEste) و تيوولي(Tivoli) هستند. باغ هاي رنسانس در حدود قرن هاي 16 و 17 توسط کارهاي طراحي به نام لونوتره (Le Notre) توسعه يافت.
اولين کسي که دربارة “ساخت و ايجاد (making) منظر” نوشته است، جوزف اديسون(Joseph Addison) در سال 1712 بوده است. واژة “باغبان منظر (Landscape gardener)” توسط ويليام شنستون (William Shenston) براي اولين بار در سال 1754 به کار برده شد ولي اولين فرد حرفه اي که از اين عنوان استفاده کرد، هامفري رپتون(Humphry repton) در سال 1794 بود. واژة “معماري منظر (landscape architecture)” اولين بار توسط اسکاتمن گيلبرت لين ميژن(Scotman Gilbert Laing Meason) در عنوان کتاب وي به نام “معماري منظر نقاشان بزرگ ايتاليا” در سال 1828 در لندن به کار گرفته شد که در باب نوعي از معماري بود که وي در نقاشي مناظر کشف کرده بود. سپس اين واژه توسط لودن (Jc Loudon) و دونينگ (Aj Downing) به کار گرفته شد و براي اولين بار خطاب به حرفه اي به نام فردريک لو المستد(Fredrick Law Olmsted) در سال 1863 به کار رفت.
در قرن 18، انگلستان به عنوان قطبي از سبکي جديد در طراحي منظر شناخته شد و شخصيت هايي چون ويليام کنت(Willim Kent)، هامفري رپتون و مشهورترين آنها لانسلوت براون(Lancelot Brown) ، با قدرتي ويژه، پارک هاي بزرگ ملي انگليس را که داراي طبيعتي بکر و ناب بودند را دگرگون ساختند. امروزه خيلي از اين پارک ها باقي هستند.
بنابراين پيش از قرن 18 میلادی، طراحي چشم اندازها به شدت متکي بر هنر و نظرية آرمان گرايي بود و به طور مثال طبيعت را به صورت آرماني و کمال گراي آن تصور مي کردند ولي در اواخر قرن 18 میلادی، طبيعت معناي جهان طبيعي را به خود گرفت و در نتيجه تقليد از طبيعت براي شکل دادن به آن مسخره آميز گرديد. (رهبر بهبهاني، 1382)
در قرن 19 میلادی برنامه ريزي شهري مهم تر شده و در نيمة دوم قرن، شروع رسمي حرفة معماري منظر را مي توان به فردريک لا المستد نسب داد. وي نهضت پارک(park movement) را در آمريکا پايه گذاري کرد و يک سري از پروژه هاي پارک هايي را که تاکنون تأثير بسياري بر آموخته هاي معماري منظر داشته اند را به پايان رساند. نمونه هايي از آنها، پارک مرکزي نيويورک، پارک جستجو در بروکلين و … مي باشند.
کاربرد کلمه معمار منظر بعد از بنيان گذاري جامعة معماران منظر آمريکا(ASLA) در سال 1899 و اتحادية بين المللي معماران منظر (IFLA) در سال 1948 شايع گرديد.
در ادامه، از آغاز قرن 20 میلادی، چشم انداز به عنوان مکاني که منتج از فرآيندها و عوامل شکل دهنده متفاوت است، مطرح شد و در اوائل دهة 1900 طبيعتي که المستد و ديگران زماني آن را در تقابل با شهر و به عنوان درماني براي نارسايي هاي شهري مي دانستند، به صورت يکي از اجزاي شهري در آينده و به عنوان جايگاهي براي شکل گيري ويژگي هاي شهري، چه آزاد و چه نظام يافته، مطرح شد. (موگروئر، 1380)
نتیجه:
بنابراين بايد بدانيم که زيبايي طبيعت بکر، همانند آنچه که امروز آن را مي شناسيم و تحسين مي کنيم، تا پيش از قرن 18 مطرح نبوده است. (منصوري، 1378) منظر با تعريف امروزين آن از قرن 18 میلادی و در پس رويکردهاي فرهنگي جامعه اروپائيان نهاده شده است و در واقع دستاوردي از انديشه هاي مدرن مي باشد. حال با توجه به رشد بيش از پيش صنعت و مدرنيته در شهرها و محيط هاي انساني و گذران بيش از دو سوم ساعات شبانه روز از عمر افراد در همين محيط هاي خارجي و بيروني، ضرورت رسيدگي به محيط زيست و کيفيت اين نوع فضاها مد نظر قرار مي گيرد که فرآيند اين ضرورت، شکل گيري شاخه هاي جديدي از علوم مختلف براي ساماندهي محيط و توجه به ابعاد گوناگون آن مي باشد.
بر اين اساس و اهداف کارکردي معماري منظر که توجه به خواناسازي يا شفاف سازي محيط براي کاربران و ايجاد محيطي آرام و شناخته براي مردم است، بر خلاف تصور عاميانه، معماري منظر تنها زيباسازي محيطي نيست و رويکردي چند بعدي دارد (منصوري، 1383) و هم اکنون به عنوان يک نظم و فرآيند، توسعه و ادامه يافته و عهده دار بسياري از حرکات طراحي و معماري در قرن بيستم مي باشد.
منابع:
1. رهبر بهبهاني، شبنم. 1382. “تعريف منظر و منشأ آن”. گزارش طرح پژوهشي، دانشکده هنرهاي زيبا. دانشگاه تهران.
2. منصوري، سيد امير. 1378. “چشم اندازهاي شهر ايراني”. شهر نگار.، شماره بهمن و اسفند.
3. منصوري، سيد امير. 1383. “درآمدي بر شناخت معماري منظر”. فصل نامه باغ نظر. شماره 2.
4. موگروئر، روبرت. 1380. “تفسير محيط به روشهاي سنتي، ساختار زدايي و هرمنوتيک”. مترجم منوچهر طبيبيان. نشر دانشگاه تهران.
تاريخ معماري منظر (59.5 KB)
تعداد دانلود: 28
زمان آخرین دانلود: یکشنبه, 25 ژوئن 2017
------------------------------------------------------------------------------------------