معماری منظر را چگونه تعریف می کنید؟
فضای زیست انسانی دارای دو بخش فضای بسته و فضای باز است. به آن قسمت از فضای باز که در آن زندگی و حیات اتفاق می افتد فضای بیرونی می گوییم. در حقیقت معماری منظر نقش طراحی فضای باز یا فضای بیرونی را در محیط زندگی دارد. این فضای باز یا فضای بیرونی می تواند اعم از فضای معماری دارای عملکردهای مختلف یا شهری دارای عملکردهای مختلف باشد. منظور از فضای معماری دارای عملکردهای مختلف فضاهای مسکونی، بهداشتی، تجاری، آموزشی و … و منظور از فضای شهری میدان و فضاهای باز مثل پارک و فضاهای تفریحی و تفرجی است. در واقع معماری منظر طراحی فضای باز بیرونی در بخش معماری و شهری را در بر می گیرد که به آنها به ترتیب Landscape Architecture و Urban Landscape  می گوییم.

اهداف مورد نظر در معماری منظر چیست؟ طراح منظر قصد دارد از طریق پروژه خود به چه هدفهایی دست یابد؟
بر اساس تعریفی که از معماری منظر داشتیم هدف اصلی مشخص می شود؛ یعنی زندگی در فضای بیرونی و تامین نیازهای آن. علاوه بر این تامین نیاز فاکتور دیگری که بر طراحی موثر است مسائل محیطی است. در حقیقت تامین این نیازها در فضای بیرونی بر اساس محیط با هدف استفاده انسانی از این فضا صورت می گیرد. طراحی منظر دارای نقش حریم نیست بلکه معماری منظر و منظر شهری دارای خصوصیت طراحی عملکردی فضاهای بیرونی هستند.

 پروژه ها و زمینه کاری معماری منظر در جامعه حرفه ای چگونه است؟
پروژه هایی که به وسیله معماران منظر انجام می گیرد به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول پروژه های Planning یا برنامه ریزی منظر و دسته دوم پروژه های Design یا طراحی منظر هستند.
در بخش Planning معماران منظر اهداف برنامه ریزی را دنبال می کنند. در این حالت ممکن است فرایند به طراحی ختم نشود. مثلا در بحث برنامه ریزی فضاهای آموزشی در معماری منظر صرفا نحوه برخورد ما در روشهای طراحی در فضاهای آموزشی بیان می شود اما طراحی فضاهای آموزشی انجام نمی گیرد. در پروژه های دسته دوم برنامه ریزی به طراحی تبدیل می شود. در طراحی ما به توجه به مسائل محیطی و عملکردی به طرح کالبدی می رسیم که دارای قابلیت استفاده یا برداشت است. اهدافی که در بخش طراحی دنبال می کنیم رسیدن به فضای کالبدی است که با توجه به محیط طراحی شده و اهداف عملکردی پروژه بر اساس تعاریف برنامه ریزی قابلیت کاربرد داشته باشد.

 رشته معماری منظر چه نیازهایی را برآورده می سازد که رشته های معماری و شهرسازی قادر به تامین آنها نیستند؟
در معماری از ابتدا بحث در باره طراحی فضاهای بسته بوده و هست . نگرش معماری در فضای باز مبتنی بر Site Planning می باشد که تقریبا تنها بحث دسترسی را عنوان می کند. رشته معماری منظر در حقیقت یک حلقه تکاملی در معماری است و طراحی منظر را با توجه به مبانی محیطی (اعم از محیط طبیعی، محیط مصنوع و محیط رفتاری انسان) تعریف می کند و در نهایت به ایجاد محیط عملکردی منجر می شود. در معماری هیچ گاه پردازش فضای بیرونی انجام نمی شود. در حالیکه در معماری سنتی ما و در حقیقت به نوعی در باغسازی ایرانی این توجه به فضای بیرونی همواره مد نظر بوده است؛ خواه به وسیله معمار منظر یا به وسیله معماری که دارای تخصص ذاتی – نه تخصص آکادمیک- معماری منظر بوده است. بعدها در دوران مدرنیسم این حلقه فراموش شده و حیات و زندگی در فضای بیرونی که منظور نظر معماری منظر است مورد بی توجهی قرار گرفته است. نیاز به این نوع زندگی باعث شد که این رشته در دنیا جایگاه ویژه ای بیابد.
در بخش شهرسازی هم با توجه به اینکه نگرش طراحی خرد در فضاهای شهری وجود ندارد و تنها به طراحی جداره ها اکتفا می شود حضور معماری منظر برای طراحی منظر شهری – طراحی فضاهای باز شهری بر مبنای نگرش معماری منظر- کاملا ضروریست. فضای باز شهری از دید Urban Landscape  دارای خصوصیات کارکردی است که برگرفته از ویژگیهای محیط طبیعی، مصنوع، انسانی و عملکردی است.

 برای توسعه معماری منظر در ایران چه باید کرد؟
ما رشته معماری منظر را در مقیاس Architecture Landscape به حد نهایی به صورت آکادمیک توسعه داده ایم. این رشته در زمینه منظر شهری تا حدود %40-30 در ایران آموزش داده می شود که باید این آمار به %100 برسد و ارتباط تنگاتنگی بین برنامه ریزان شهری و برنامه ریزان منظر شهری برقرار شود. بخش دیگری که باید توسعه یابد منظر آمایشی یا منظر سرزمین است که به نوعی معماری محیط یا Environmental Design نامیده می شود. ما در رشته معماری منظر تا حد کارشناسی ارشد در بخش طراحی فعال هستیم و باید در بخش برنامه ریزی هم خود را فعالتر کنیم. در این زمینه باید برای رشته های مرتبط هم برنامه ریزی داشته باشیم و در بخش برنامه ریزی گیاهی، برنامه ریزی خاک، آب و محیط توسعه یابیم و حدود دخالت این رشته ها را در بخش برنامه ریزی مشخص کنیم. آخرین موردی که باید توسعه یابد دوره های دکترای برنامه ریزی معماری منظر و طراحی معماری منظر است.

 حرف آخر:
رشته معماری منظر در ایران رشته بسیار جوانی است که تنها حدود 6 سال سابقه آموزش و 12 سال سابقه برنامه ریزی دارد ولی از نظر ارتباط با موضوع دارای سابقه زیادی است و این ارتباط در معماری سنتی ما – چه در باغ ایرانی و چه در حیاط ایرانی- همیشه برقرار بوده است. البته این رشته از نظر آکادمیک در دنیا سابقه 60-50 ساله دارد. در بسیاری از کشورها هنوز این رشته با وجود کاربردش مطرح نشده است. در دنیا کشورهای انگشت شماری این رشته را به صورت آکادمیک تدریس می کنند که این کشورها عمدتا جزء کشورهای پیشرفته هستند. این باعث خوشبختی است که در ایران ما توانستیم این رشته را راه اندازی کنیم. معماری منظر رشته ای است که می تواند معماری را با صلابت و قوام بیشتری در جامعه حرفه ای مطرح کند. برای توسعه این رشته باید در جامعه فرهنگ سازی صورت گیرد و کاربرد معماری منظر برای عموم مشخص و معرفی شود. علاوه بر این باید حد و حدود دخالت رشته های وابسته که در امر برنامه ریزی به معماری منظر کمک می کنند تعریف شود تا تداخل اندیشه، برنامه ریزی و طراحی صورت نگیرد. در دنیا عمدتا دانشکده های معماری و شهرسازی مبتکر و ایجاد کننده این رشته هستند و در ایران هم این مساله به همین نحو بوده و خواهد بود.

"دانلود فایل های پیوست مطلب"
-----------------------------------------------------------------------------------------
مصاحبه با آقای مهندس شیبانی، مدیر گروه معماری منظر دانشگاه شهید بهشتی (90.4 KB)
       تعداد دانلود: 8
       زمان آخرین دانلود: سه‌شنبه, 3 ژانویه 2017
------------------------------------------------------------------------------------------