مقاله حاضر نتیجه مشاهدات و دریافت های سفر به شهر سمنان و گذر از بخشی از کویر مرکزی ایران است. آنچه در این مقاله به آن پرداخته می شود تلاشی است در جهت توصیف خصوصیات آسمان شهرهای کویری مانند سمنان و آنچه منظر این شهرها را از دیگر مناطق متفاوت می سازد.
در شهرهای کویری از جمله سمنان، آسمان از نظر رنگ، خط آسمان، دورنمای شهری و حتی از منظر خانه های کویری دارای خصوصیات قابل توجهی است. مجموعه ی این خصوصیات منظر آسمان را به عنوان پس زمینه ی این مناطق از دیگر مناطق متمایز می سازد.
رنگ:
در مسیر عبور از کویر هرچه به شهر سمنان نزدیکتر می شویم علاوه بر کوه ها که فرم های متفاوت به خود می گیرند و بخشی از طبیعت زیبای این منطقه هستند، رنگ آسمان نیز رفته رفته تغییر می کند. رنگ آبی روشن و رقیق به رنگ آبی پر رنگ تری نزدیک می شود که در نتیجه ی تغییر زاویه ی تابش خورشید در فصول مختلف سال و میزان ارتفاع مناطق کویری از سطح دریا ایجاد می شود. این رنگ در پس زمینه ی کوه های نسبتا قرمز منطقه سمنان و همچنین رنگ روشن کویر نمکِ مسیر دامغان – سمنان خود را بیشتر نمایان می کند.
زمانی که در سایه ی درختان سوزنی برگ این منطقه می نشینیم و نگاهی به آسمان می اندازیم، رنگ سبز  تیره و آبی خاص آسمان این منطقه همنشینی زیبایی از این دو رنگ را به ما عرضه می کنند که خود می تواند زمینه ای برای الگوپذیری در طراحی بر مبنای پوشش گیاهی خاص این منطقه باشد.
دورنمای شهری:
از کویر گذشته ایم و به شهر نزدیک می شویم . شهر سمنان با وجود پیشرفت های دوره ی مدرن چندان تحت تاثیر مرتفع سازی های بی پایان امروزی قرار نگرفته است. گرچه با وجود ساختمان های بیش از چهار طبقه دیگر نمی توان عناصر شاخص بصری مانند مناره ها، گنبدها و دروازه ی ورودی شهر را به عنوان شاخصه های دورنمای شهری بخوبی مشاهده کرد، ولی با این حال رنگ غالب شهر همان رنگ روشن کویری است که در تقابل با آبی پررنگ آسمان خود را نمایان می کند.
می توان گفت به طور حتم پیش از تاثیرگذاری معماری دوران مدرن و بلندمرتبه سازی ها، مناره ها و گنبدها بخوبی دورنمای این شهر را تعریف می کرده اند و  تقابل رنگی بافت شهریِ منطقه کویری و آسمان بر آن ها تاکید داشته است.
01
خط آسمان:
وارد شهر می شویم، در کوچه ها و بازارها قدم می زنیم، به کوچه هایی می رسیم که می توان از آنجا  با کمی چرخاندن چشم در اطراف و نگاه به آسمان، مناره های آجری زیبا، سردر رفیع مسجد جامع سمنان، و معدود بادگیرهای باقی مانده از بافت قدیم را به خوبی مشاهده کرد. در کنار این عناصر مرتفع و شاخص، گنبدهای گوچکِ خشتیِ کمرنگِ بازار قدیم را دیده می شود  که در ردیفهای منظم و اندازه های نسبتا یکسان خطی مواج را شکل می دهند که آسمان را از بافت شهر  جدا می کند. اینجا هم درختان سوزنی برگِ تیره کم و بیش در اطراف دیده می شوند. اینجا رنگ آسمان با توجه به زاویه دید بیننده پر رنگ تر است. این رنگ آبی چه تاثیر قوی ای دارد. اینجا همنشینی و تقابل سه رنگ به اوج تکامل خود می رسد.
02
خانه های کویری:
از کوچه ها گذشتیم و وارد یکی از خانه های قدیمی شهر شدیم.  این بنای قدیمی مرمت شده، سازمان میراث فرهنگی شهر سمنان است. بنا تمامی عناصر شاخصِ بافت کویری را داراست: حیاط مرکزی، بادگیر، اتاق های سه دری، زیرزمین های خنک، حوض چهارگوش و باغچه. نمای ساختمان همان رنگ روشن بافت کویری را دارا است. اين بنا جزیی از یک کل است با دنیایی متفاوت
03
هنگامی که وارد حیاط این خانه ها می شویم چهار جهت دید به سمت نمای داخلی خانه است. حیاط های عمدتا چهارگوشِ این بناها که به دلایلی چون اقلیم، آب و هوا و عقاید مذهبی از هر چهار جهت به بنا محدود است، آسمان را همچون نگینی با ارزش قاب می گیرد. حوض وسط حیاط هم بخشی از این آسمان را مانند آینه ای در خود منعکس می کند. می توان گفت مردم کویر همانگونه که ارزش قطره قطره آب را به خوبی می فهمند و از عناصری مانند حوض نهایت بهره را می برند، آسمان را نیز واجد چنین ارزشی می دانند.
نتیجه گیری:
آنچه از مشاهداتِ گفته شده در این مقاله بر می آید نشان می دهد که توجه به عناصر منظرین در شهرهای مناطق مختلف اقلیمی همچون مناطق کویری و درک و دریافت خصوصیاتی مانند رنگ آسمان، رنگ بافت و محیط طبیعی و قرارگیری آن ها در کنار یکدیگر و تقابل بین این عناصر در کنار استفاده از فناوری های مدرن امروزی می تواند طراح را در ارائه ی طرح مطلوب و همگون با اقلیم هدایت کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *