استادان راهنما: جناب آقاي مهندس خراساني زاده و جناب آقاي مهندس شيباني
استاد مشاور: سركار خانم دكتر بديعي
گردآوري: سيامك احمدزاده

چکیده مطالب:
منظر هر روزه شهري در برگيرنده فضاهاي نسبتاً اجباري است كه مردم از آنها ميگذرند.عرصه هاي عمومي كه بيشتر افراد در سفرهاي هر روزه خود از خانه به محل كار تجربه مي‌كنند مانند خيابان‌ها، چهارراه‌ها، پياده‌روها، پارك ها و فضاهاي باز از اين دسته‌اند!
اندیشه فضائیت وجود انسان که در آن حیات انسانی را در ارتباط با طبیعت  و تعریف ساختار مکان میسر می داند توسط  شولتز و تحت تاثیر از تفکرات  هایدگر,در بسیاری از آثار و کتابهایش به چشم می خورد.آشنایی با این اندیشه و طرز تلقی  شولتز از مفهوم مکان و تحلیل رابطه بین انسان و محیط او سبب شد تا اندیشه های او را به عنوان زیرساخت و مبنای نظرات فلسفی این پژوهش در نظر بگیرم  و فرضیه ارائه شده را هم بر اساس توجه به نظرات او تبیین نمایم.
این نوع تعریف و نگاه مفهومی توسط  کریستوفر الکساندر نیز مورد توجه قرار گرفته است ؛ الکساندر فلسفه زیبایی در طبیعت را در مطابقت  کامل  ظرف با مظروف آن می داند؛ وی معتقد است که هر ظرفی به نسبتی که به این تطابق نائل آید,یعنی به میزانی که ” در آنچه هست” با” آنچه که باید باشد ” قرابت بیشتری برقرار کند, زیباتر است.او این اندیشه را راز ساختن در همه شئون و حوزه های آن می داند ؛ در حیطه معماری اگر معماری ظرف زندگی انسان باشد , پس نیل به معماری خوب مستلزم شناخت خصوصیات مظروف آن,یعنی محيط و قابليت هاي آن است.به عبارت دیگر شرط رسیدن به معماری خوب ,برای رسیدن به مکان هایی زنده و جاودانه, شناخت زندگی است.رسیدن به آنچه که او از آن به عنوان کیفیت بی نام یاد می کند , تنها از طریق شناختن زبان الگوی مستتر در پدیده ها و در واقع جوهره و ماهیت سازنده آنها امکان پذیر است ؛ او این شناخت را رمز پایداری و بقا آن کیفیت بی نام می داند.کیفیت بی نام در حقیقت با کیفیت حاصل از داشتن ویژگیهای مکان در آثار شولتز قرابت نزدیکی دارد و همان بار معنایی را بردوش می کشد.
شولتز معتقد است که اوضاع بحران کنونی نه به یاری برنامه ریزی عظیم بلکه با نگهداری  از آنچه که در کنارمان واقع گشته یعنی “چیزها”  در مسیر بهبود خواهد یافت. به گفته او تمام اماکن به واسطه این چیزها مشخص می گردند.وی عشق به مکان و به زمین را بخشی از ” هستی در جهان ” خوانده و آن را بر موضوعات فنی ارجح می داند.
در حالیکه  شولتز در کتاب  مفهوم سکونت , ” موجودیت یافتن از طریق گزینش جهانی کوچک و از آن خود را در کنار آزمودن زندگی به عنوان عرصه امکانات گوناگون و نیز توافق با دیگران در پذیرش مجموعه ای از ارزشهای مشترک” ,به عنوان مفهوم سکونت معرفی می نماید, هایدگر برقراری پیوندی پر معنا بین انسان و محیطی مفروض را سکونت می نامد؛ این تعبیر در واقع از تلاش برای کسب هویت یعنی به مکانی احساس تعلق داشتن ناشی شده  است  و همان مفهوم را در بطن خود دارد.
شولتز در گفتگوی خود در باب سکونت ,از آن به عنوان مفهومی دال بر برقراری رابطه صمیمی با مکان طبیعی یاد می کند؛ این تعريف با نگرشي كه اين پژوهش به موضوع  پیاده روی به عنوان محمل برقراری ارتباط بین انسان شهری و محيط ( جغرافيايي و فرهنگي) دارد , سازگاری فراوان دارد و به نوعی این نتیجه را در ذهن تداعی می کند که بستر پیاده روی می بایست دارای ویژگیهای مکان قابل سکونت نیز باشد؛ یعنی مکانی که با کیفیتهای عرضه کننده خود با انسان ارتباط برقرار کند و او را به سمت خود جذب نماید.
چشم اندازوهدف غایی از این پژوهش نیز رسیدن به الگویی از ویژگیهای مكاني قابل استفاده در طراحی مكانهاي پياده روي در منظر شهری می باشد؛ به نحوی که ارتباط انسان با محیطش را از طريق تشويق و ترغيب او به انجام فعاليت پياده روي به خوبی میسر سازد.

 اهميت موضوع و ضرورت طرح مساله:
منظر شهري يعني حس شهر و شعر اين منظر انتقال بار احساسي فضا به كاربران- مردم- است. در مسير هر روزه خانه به اداره بيشتر وقت‌ها خاطره اي در ذهن انسان ايجاد نمي‌شود. اما يك لكه كوچك فضاي سبز با يكي دو نيمكت و يك آبنماي سنگي هر روز و هر روز نگاه انسان را به خود مي‌كشاند و هر روز و هر روز تازه است و پرخاطره!
نیاز به آرامش روان و سلامت جسم در زندگی پر تنش انسان شهری امروز، کاهش ارتباط انسان ماهیتا طبیعت گرای شهری با طبیعت و محیط بیرونی خود؛تغییر الگوهای زندگی و رفتاری مردم در ارتباط نا مناسب با محیط پيراموني در طول سالهای اخیر و منبعث از تسلط اتومبیل بر زندگی انسان ؛ از بین رفتن حس تعلق خاطر به محیط زندگی – به یک مکان – و به تبع آن مشکلات هویتی و نيز فقدان عرصه ای کارآمد برای خلق خاطره و انبساط خاطر در زندگی شهری ضرورت  این پژوهش را ایجاب می کند.
با توجه به ضرورت  بیان شده پاسخگویی به سوال زیر محوریت این تحقیق را شکل می دهد:
متغیرها و کیفیتهای تاثیر گذار بر فرآیند پیاده روی در یک محیط شهری که باعث جذب شدن و تشویق مردم به انجام فعالیت پیاده روی می شوند کدامند؟
فرضیه اولیه حاکی از آن است که رسیدن به ویژگیهای عرصه پیاده روی به عنوان یک مکان می تواند آن جذابیت را برای داشتن تجربه پیاده روی ایجاد نماید.

روش تحقيق :
چارچوب كلي مورد استفاده در اين تحقيق، رويكرد پديدار شناسي است. رويكرد پديدارشناسي كه از اواخر دهه 1970 در مطالعات و پژوهش‌هاي معماري و شهرسازي مقبوليت يافته و يك رويكرد توصيفي است كه مبتني بر مشاهده دقيق و تاويل مورد مشاهده توسط مشاهده ‌گران انديشمند قرار دارد. در اين رويكرد، پديده با شرايط خود آن بررسي مي‌شود. در اين رويكرد كه قالبي تجربي دارد، هدف، ارايه توصيفهاي كمي و جمع‌آوري اطلاعاتي كه بر مبناي آن بتوان قوانيني تدوين كرد تا اقدامات و رفتارها را پيش‌بيني كند، نيست، بلكه درك ماهيت اصلي وجود انسان (در رابطه با مكان و فضا) مورد نظر است. منظر شهري بر اين اساس و با آموختن از پديدارشناسي در جستجوي معاني رويدادها و نه علت آنها است.
به اين ترتيب در رويكرد پديدارشناسي، شهر به عنوان پديده اي كالبدي- فضايي در نظر گرفته مي‌شود كه مسايل آن با شرايط خود آن مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اين نحوه نگرش، موضوع پديده ‌شناسي محيطي را تشكيل مي‌دهد. در پديده‌شناسي محيطي، هدف درك اساس مضمون محيط است. اين كه محيط چه معنايي براي مردم دارد؟ پديده‌شناس با درگيري عاطفي با محيط به دنبال ارتباط انسان اصيل با محيط است و بدين ترتيب به توصيفات كيفي مي‌رسد. به عبارتي آن چه در پديده‌شناسي محيطي جستجو مي‌شود اين است كه فضا چگونه به مكان تبديل مي‌شود.

جمع‌آوري اطلاعات از طريق مشاهده (پژوهش ميداني):
همه ما در هر لحظه از زمان بيداي شاهد وقايعي هستيم كه در حول و حوش ما رخ مي‌دهد و چه بسا كه يك مشاهده ساده اولين قدم براي شروع مبحث جدي در علم باشد. البته مشاهدات در حالت عادي كمتر شكل علمي دارند، بدين معنا كه مشاهده ما منظم و مدون نيست، مگر آن كه قبل از شروع، نظامنامه‌اي براي چگونگي مشاهده خود تنظيم كنيم و براساس آن مشاهده را آغاز نماييم. مهم‌ترين حسن مشاهده مستقيم، ثبت و ضبط دقيق وقايع در حين آنها است.
در اين پژوهش از اين روش براي جمع‌آوري اطلاعات راجع به تحليل كيفيت‌هاي احساسي منظرشهري استفاده شده است.

روش نمونه‌گيري:
با استفاده از كليه اطلاعات مستند قابل دسترسي به صورت مطالعه ميداني و بررسي آماري، پرسش ‌نامه تهيه و طي 6 مرحله  از 177 نفر، از هر دو جنسيت مرد و زن و با دامنه سني بين 8 تا 74 سال مصاحبه به عمل آمد.

جمع‌آوري اطلاعات از طريق كتابخانه( پژوهش كتابخانه اي):
در عمل همه دانش‌هاي انساني را در كتاب‌ها و كتابخانه‌ها نمي‌توان يافت. برخلاف حيوانات كه با پيدايش هر نسل زندگي از نظر آغاز مي‌شود، نوع انسان زندگي خود را براساس دانش و معارفي كه از گذشته جمع آوري و نگهداري كرده بنا مي‌كند.
بخش عمده‌اي از پژوهش حاضر براساس مطالعات كتابخانه اي تنظيم شده است. اين مطالعات و داده هاي اوليه پژوهش را تكميل كرده و بستري فراهم آورده‌اند كه نتايج نهايي پژوهش متكي بر آنها است.

مراحل تحقيق در اين پژوهش به شرح زير است:
1- جستجو در منابع اطلاعاتي از كتابخانه‌ها، سايت‌هاي اينترنتي، نقشه‌ها و عكس‌ها.
2- شناسايي، بررسي و تعيين مراجع مطالعاتي از ميان منابع اطلاعاتي.
3- استخراج و انتصاب داده‌ها به اطلاعات بجا و مربوط از مراجع اطلاعاتي
4- تعبير و تفسير اطلاعات تهيه شده
5- تحليل اطلاعات ميداني براساس مطالعات كتابخانه‌اي
مورد مطالعاتي اين پژوهش بررسي پياده روي در  منظر شهري تهران است ؛ بدين منظور سه ناحيه از شمال (حد فاصل بين كامرانيه، فرمانيه و الهيه) مركز و غرب(حد فاصل بين صادقيه، پونك و باغ فيض) و جنوب ( حد فاصل بين خاني آباد،ياخچي آباد و نازي آباد) مورد بررسي و تهيه نمونه هاي آماري قرار گرفتند.

 فهرست مطالب:

منظر اول
فراهم سازي طرح تحقيق و مبادي پژوهش
1-1 پيش‌نوشتار
1-2 اهميت موضوع و ضرورت طرح مساله
1-3 روش تحقيق
1-4 جمع‌آوري اطلاعات از طريق مشاهده (پژوهش ميداني)
1-5 روش نمونه ‌گيري
1-6 جمع‌آوري اطلاعات از طريق كتابخانه ( پژوهش كتابخانه اي)

منظر دوم
مباني نظري، كليات و تعاريف
2-1 زمينه تاريخي و اجتماعي
2-2 جنبش “پياده گستري”
2-3 نگاهي به تجربه هاي جديد جهاني
2-3-1  آرام سازي ترافيك
2-3-2  “وونرف” تجربه هلند
2-4 مباني برنامه ريزي و طراحي پياده
2-5 اهداف كلي برنامه ريزي پياده
2-5-1  بهبود مديريت ترافيك
2-5-2 بهبود سيماي كالبدي شهر
2-5-3  بهبود وضع زيست محيطي
2-5-4  بهبود وضع خريد و خدمات
2-5-5  بهبود زندگي اجتماعي و فرهنگي
2-6 كيفيت هاي اصلي حركت پياده
2-6-1  رواشناسي عابر پياده
2-6-2  ويژگيهاي حركت پياده
2-7 مباني تحليل و معيارها
2-8 ساماندهي پياده راهها
2-9 مفاهيم و تعاريف

منظر سوم
تجربه پياده روي و قابليت هاي محيطي منظر شهري
3-1  محيط
3-1-1 تصوير محيط
3-1-2 عوامل مؤثر در تشكيل تصوير محيط
3-1-3 قابليت هاي محيط
3-1-4 محيط ساخته شده
3-1-5 قابليت هاي محيط ساخته شده
3-2   منظر
3-2-1 معماري منظر در شهر
3-2-2 منظرشهري ؛ تجربه هر روزه
3-2-3 منبع منظر
3-2-4 نقش و تاثير ناظر
3-2-5 ادراك منظر
3-2-6 ادراك و ناظر متحرك
3-3  فضاهاي شهري
3-3-1 شهر سالم
3-3-1-1  تعريف شهر سالم
3-3-2 كيفيت زندگي شهري
3-3-3 معيارهاي كيفي سنجش فضا
3-3-4 عوامل مؤثر درناكارآمدي فضا
3-3-5 رفتار
3-3-5-1  تاثير رفتار بر كيفيت فضا
3-3-6  نياز
3-3-7 سلسله مراتب نيازها

منظر چهارم
پياده روي بستر ارتباط انسان و محيط
4-1  حركت پياده در مراكز شهري
4-1-1  ضرورت توجه به حركت پياده در مراكز شهري
4-1-2  ضرورت توجه به تهديد “ايمني” انسان پياده
4-1-3  ضرورت توجه به تهديد “سلامت” زندگي اجتماعي
4-1-4  ضورت توجه از منظر “معماري منظر”
4-2 سود منديهاي حركت پياده در مراكز شهري
4-2-1 امكانات از ديد “ادراك محيطي”
4-2-2 امكانات از ديد “سلامت جسمي و روحي”
4-2-3 امكانات از ديد “اجتماعي،فرهنگي و كالبدي”
4-2-4 امكانات از ديد حمل و نقل شهري”
4-3  مسائل و مشكلات سيستم حركت پياده در خيابانهاي مراكز شهري
4-3-1 مسائل فيزيكي عابر پياده
4-3-2 مسائل شهرسازي
4-3-3 مسائل سازماني، مديريتي و برنامه ريزي
4-3-4 مسائل آموزشي و ايمني
4-3-5 مسائل قوانين و مقررات
4-3-6 مسائل محيط زيست
4-4  مسير
4-4-1 پياده راه
4-4-1-1 توقعات موردي از پياده راه
4-4-1-1-1 سرزندگي
4-4-1-1-2 انعطاف
4-4-1-1-3 ايمني
4-5  ضوابط عام طرح بهسازي و نوسازي پياده راهها
4-5-1 امكان سنجي
4-5-2 كاربريها و فعاليتها
4-5-3 دسترسي
4-5-4 بدنه ها و جداره ها
4-5-5 كف
4-5-6 پوشش گياهي
4-5-7  صوت
4-5-8  نور
4-6 بررسي وضع پياده راهها از نظر ايمني و راحتي
4-6-1 ابعاد و مسائل ايمني پياده
4-6-2 ايمني عابرپياده در شهرتهران
4-6-3 تداخل حركت سواره و پياده
4-6-4  اشكالات كالبدي پياده راهها
4-6-4-1  نا همواري و عدم تداوم مسير
4-6-4-2 محدوديت سطح
4-6-4-3عوارض مزاحم در ارتفاع
4-6-4-4  كمبود و نوع وسايل ايمني
4-6-4-5 طراحي هندسي
4-7 بررسي وضع پياده راهها از نظر نقش و عملكرد مبلمان شهري
4-7-1 ماهيت و مفهوم مبلمان شهري
4-7-2 كاركردهاي مبلمان شهري
4-7-2-1 كاركرد هاي عملي
4-7-2-2 كاركردهاي زيباشناختي و فرهنگي
4-7-3 مبلمان شهري و عابرپياده
4-7-4 نقش مبلمان شهري در منظر سازي
4-8 بررسي پياده راهها از نظر حركت ناتوانان جسمي – حركتي
4-8-1 پيشينه طرح مسائل ناتوانان  جسمي – حركتي
4-8-1-1 پيشينه در جهان
4-8-1-2 برنامه اقدام جهاني براي معلولين
4-8-1-3 پيدايش ديدگاه هاي جديد در ايران
4-8-2 مشكلات موجود در تامين دسترسي و تردد ناتوانان جسمي
4-8-2-1  مشكلات حركتي
4-8-2-1-1 پياده روها
4-8-2-1-1-1 عرض مفيد پياده رو
4-8-2-1-1-2 شيب عرضي و طولي پياده رو
4-8-2-1-1-3  پوشش كف
4-8-2-1-1-4  موانع حركتي در پياده روها
4-8-2-1-1-5  نبودن پل ارتباطي در مسيرهاي طولاني
4-8-2-1-1-6  مشخصات فني نا مناسب پلهاي ارتباطي
4-8-2-1-1-7  احداث پل بدون توجه به محل خط كشي عابر
4-8-2-1-1-8  احداث پل و موانع فيزيكي
4-8-2-1-1-9  موانع در مسير حركت از گذرگاه عابر پياده
4-8-2-1-1-10  عرض محل عبور عابر پياده
4-8-2-1-1-11  پلهاي هوايي عابر پياده
4-8-2-1-2 توقفگاهها
4-8-2-1-2-1 مشكلات توقفگاههاي موجود
4-8-2-2 مشكلات استفاده ازتجهيزات خياباني و وسائل حمل و نقل عمومي
4-8-2-2-1 وسايل نقليه عمومي
4-8-2-2-2 تجهيزات خياباني و مبلمان شهري
4-8-2-2-2-1 تلفن عمومي
4-8-2-2-2-2 سرويس هاي بهداشتي
4-8-2-2-2-3  پاركومتر، آبخوري، نيمكت
4-8-2-3 – مشكلات ديداري – شنيداري و علايم ويژه
4-8-2-3-1 پوشش سطح
4-8-2-3-2 نصب كليد هاي ويژه نابينايان
4-8-2-3-3  تجهيزات كمكي
4-8-2-3-4  آژيرهاي اخباري
4-8-2-3-5  اطلاع رساني عمومي به معلولين
4-9 بررسي نقش پياده راهها از نظر زيبايي منظر:
4-9-1  تحول مفهوم زيبايي و زيبا سازي در فضاهاي شهري
4-9-2 سيماي شهر از منظر انسان سواره و پياده
4-9-3 مظاهر عمده زيبايي شهر
4-9-3-1 نماهاي عمومي
4-9-3-2 ميدان
4-9-3-3  خيابان
4-9-3-4 مبلمان شهري
4-9-3-5  فضاهاي باز
4-9-4 مباني زيباسازي درفضاهاي شهري
4-9-4-1 مقياس انساني
4-9-4-2 انطباق روحي و رواني و فرهنگي
4-9-4-3 هويت فضايي
4-9-4-4 انگيزش رواني و ذوقي

منظر پنجم
بررسي و معرفي نمونه ها
5-1  بررسي نمونه هاي موفق داخلي و خارجي
5-1-1 محور پياده تربيت در شهر تبريز
5-1-2 محور پياده استاد شهريار در شهر تبريز
5-1-3 محور پياده جنت در شهر مشهد
5-1-4 تجربه پياده راه تربيت و استاد شهريار تبريز
5-1-5 تجربه پياده راه جنت مشهد
5-1-6 مركز پياده روي در كپنهاگن دانمارك
5-1-7 مركز پياده روي در استانبول تركيه
5-1-8 تجربه  فنلاند در ايجاد امنيت براي عابران پياده و دوچرخه سواران
5-1-9 جمع بندي و نتيجه گيري

منظر ششم
معرفي مدل سلسله مراتب نيازهاي پياده روي آلفونزو
6-1 سلسله مراتب نيازهاي پياده روي
6-2 زمينه اجتماعي – اكولوژيكي تاثير گذار
6-3 رده هاي مدل سلسله مراتب نيازهاي پياده روي
6-3-1 امكان پذيري
6-3-2 دسترسي
6-3-3 ايمني
6-3-4 آرامش
6-3-5 لذت بخشي

منظر هفتم
بررسي نمونه مطالعاتي: پياده روي در منظر شهري تهران
7-1 پيشينه پياده روي و طراحي پياده راهها  در شهر تهران
7-2 بررسي نمونه مطالعاتي
7-3 نتايج به دست آمده از بررسي نمونه مطالعاتي

منظر هشتم
نتيجه گيري
8-1 تدوين چارچوب نظري حاصل ازنتايج بررسي (نتيجه گيري)
8-2 جدول اهداف راهبردها وسياست ها
8-3 سخن آخر
8-4 پژوهشي در ادامه…

پيوست ها
پيوست 1. جدول تئوريهاي ارائه شده در زمينه تجربه پياده روي در شهر
پيوست 2. پرسشنامه
پيوست 3. فهرست منابع و مآخذ
پيوست 4. چكيده پژوهش به زبان انگليسي

"دانلود فایل های پیوست مطلب"
-----------------------------------------------------------------------------------------
تجربه پياده روي در منظر شهري - بررسی مدل سلسله مراتب نیازهای پیاده روی آلفونزو درمنظر شهري تهران (658.2 KB)
       تعداد دانلود: 23
       زمان آخرین دانلود: چهارشنبه, 11 جولای 2018
------------------------------------------------------------------------------------------